“Girişimciler için çok güç bir dönem”
DO Venture Partners Kurucu Ortağı His Öktem Clark katıldığı Bloomberg HT yayınında teşebbüsçüler için sıkıntı bir periyot olduğunu vurguladı.
Globalde teşebbüsçüler için çok çalkantılı bir devirden geçildiğini söyleyen Clark “Bu devir Kovid ile başladı. 2020 yılında ben de dahil olmak üzere yatırımcılar olarak çok fazla yatırım yapmadık; zira önümüzü göremedik. O devirde teşebbüsçüler de çok zorlandılar; lakin daha sonra tekrar yatırım yapılmaya başlandı. Bu sefer ise bu yatırılmayan yatırımlar 2021’de sisteme enjekte edildi ve 2021’de çok yüksek değerlemelerle teşebbüsçüler çok kolay para buldular. Yani 2021’de o ‘çok kolay para’ dediğimiz devri yaşadık. Daha eseri bile olmayan teşebbüsçüler 30-40 milyon dolar değerlemeyle yatırım aldılar. Bu sefer o balon şişti” diye konuştu.
Bu bol para devrin ise geçen sene Mart ayında FED’in faizleri artırmasıyla birlikte sona erdiğini söz eden Clark “Tabi her faiz artırımı, hem teşebbüsçüler hem de yatırım fonları için kapitale ve paraya erişimi çok zorlaştırıyor. Münasebetiyle şu anda da herkes nefesini tutmuş durumda kimse yatırım yapmıyor. Eylül ayında FED faizleri artırmadı ancak faizlerin yüksek kalacağının sinyalini verdi münasebetiyle herkes hala rahat bir nefes alamadı. Sonuçta şu anda teşebbüsçüler için çok güç bir devir. Hem yatırım mühletleri çok uzadı hem kimse yatırım yapmak istemiyor” dedi.
“Yatırım almak istiyorsan değerlemeden feragat etmen gerekiyor”
Clark “Amerika’nın resesyon beklentileri 2024’e ertelendi ve bu sefer herkes kendini 2024’e hazırlıyor yani önümüzü göremiyoruz. Amerika’da olan biten yalnızca Amerika’da kalmıyor bütün dünyayı etkiliyor. Amerika’daki faiz oranları Türkiye’yi etkiliyor. Dolar ile kimi araçları sağlayan girişimcilerin maliyetleri çok arttı. Şu anda girişimcilerin bu türbülanslı devri atlatabilmeleri için birkaç yol var. Bir tanesi tekrar yatırım arayışına gidebilirler, fakat bu sefer yüzde 30-50 ortası düşük değerlemeleri kabul etmeleri gerekecek. Bu yalnızca Türkiye’ye özel bir durum değil, dünyada da bu bu türlü. Şu anda yatırım almak istiyorsan değerlemeden feragat etmen gerekiyor yahut bekleyecek ve kârlılığını artırmaya odaklanacak” tabirlerini kullandı.
Clark “Bence bir sonraki Unicorn’lar çok başarılı olan Startup’larda çalışan arkadaşların kurduğu şirketler olacak. Bu biraz usta çırak münasebeti, orada görüp sonra gidip kendin kuruyorsun. Bizde şöyle bir fikir oluyor evvel Türkiye’de bir başlayayım sonra başka pazarlara bakarım sonra Dünyaya açılırım üzere bir niyet oluyor. Bu çok yanlış bir niyet. Birinci günden vizyonu küresel olarak kurmak gerekiyor. Bugün bir Türk girişimcisinin rakibi yalnızca Türkler değil, Hindistan’daki yahut Çin’deki yahut Silikon Vadisindeki bir startup da onun rakibi. Bu rekabete karşı birinci günden vizyonunuzu globalde oturtmanız ve altını doldurmanız gerekiyor.
“Amerika’da büyük şirketler halka arzdan sonra çalışanlarına pay verdiler”
TÜBİTAK Takviyelerine de değinen Clark “Bugün Türkiye’de TÜBİTAK’ın verdiği dayanakları ne Avrupa’da ne de Amerika’da Silicon Vadisinde bulmak mümkün değil. Tabi herşeyin daha uygunu yapılabilir. Benim görüşüm bu dayanak programlarının tesir tahlil kısmında biraz daha baş yormamız gerekiyor. Yani bu kadar farklı programlar var lakin hangisinin çıktısı ekonomik bir katma pahaya dönüşmüş hangisi faydalı o korrelasyonların bulunup programların güzelleştirmeye gitmesi gerekiyor. Türkiye’de şu anda 450’ye yakın melek yatırımcı var, Amerika’da bu sayı 450 bin. Amerika’da büyük şirketler halka arzdan sonra çalışanlarına pay verdiler ve hepsi milyoner oldu fakat sonra bu çalışanlar melek yatırımcı olup bu paraları ekosisteme geri verdiler. Türkiye’de de bu türlü bir sistemin altyapısının kurulması lazım” diye konuştu.
