450 milyon yıldır varlığını sürdüren kan emici balık: Ağaçlar bile yokken onlar vardı

Çenesiz, kemiksiz ve kana susamış yılan balığı gibisi bir parazit, dinozorların bile yeryüzüne ayak basmadığı vakitlerden beri Dünya’nın su yollarında kıvrıla kıvrıla ilerliyor. Ağaçlardan bile daha eski olan bu canlı, günümüze kadar varlığını sürdürmüş, pek çok bilimsel araştırmaya husus olmuş ve Ortaçağ’ın tek hükümdarını bile öldürmüş. Onun ismi “Pasifik lampreyi.“

Antik bir dünyada atalarından ayrılan bu canlı, kimi tuhaf adaptasyonlara sahip. Kemikleri yok, bunun yerine kıkırdaklı bir “iskeletten” oluşuyor ve başının üstünde aslında özel bir ışık algılama organı olan “üçüncü bir göz” var.

80 santime kadar bir boyuta ulaşabilen Pasifik lampreyi, yaklaşık 450 milyon yıl öncesine, Ordovisyen periyoda ilişkin olduğu için yaşayan bir fosil olarak kabul edilebilir. İsimlerini, Pasifik Okyanusu’na göç etmeden evvel tatlı su ırmakları ve akarsularda başladıkları inanılmaz hayat seyahatlerinden alıyorlar.

Ancak destansı göç şimdi bitmemiş, zira olgunluğa ulaştıklarında ve yumurtlamaya hazır olduklarında tekrar tatlı su ortamlarına geri dönmeleri gerekiyor. Bir deniz hayvanından tatlı su hayvanına dönüşmek hiç de kolay bir iş değil ve Pasifik lampreyinin görünüşünde ve fizyolojisinde, tuzluluktaki dramatik değişimde hayatta kalmasını sağlayan bir dizi değişiklik meydana geliyor.

Tatlı sudan okyanusa geçiş ve tekrar geri dönüş de rastgele değil, zira Pasifik lampreylerinin üstün bir gücü var; tatlı su hayatına geri dönüş yolunu bulmak için göç eden larva lampreyleri tarafından salınan kimyasal ipuçlarını kullanabiliyorlar. Yumurtladıkları tıpkı su yoluna geri dönebilirler, lakin Pasifik somonlarının bilakis bu garanti değil.

Böylesi bir dönüşüm ve haritalama mahareti açlık gerektiren bir iş ve Pasifik lampreyinin beslenmek için bilhassa berbat bir stratejisi var. Global, çenesiz ağızlarını dikenli vantuzlar üzere kullanarak balıkların ve deniz memelilerinin bedenlerini ısırabiliyorlar.

Burada, kan ve beden sıvılarıyla beslenerek mesken sahibinin bedeninde, kesici köpekbalığı yahut kalkık burunlu yılanbalığı yarasına benzeyen, küre halinde makus bir yara bırakıyorlar.

Live Science’ın haberine nazaran Pasifik lampreyleri, Ordovisyen periyodunda eski bir çenesiz balık ceddinden ortaya çıkan yaklaşık 40 lamprey çeşidinden yalnızca biri ve bir küme olarak en az dört kitlesel yok oluş olayında hayatta kalmayı başardılar. Kuşlar, memeliler ve öbür balıklar tarafından beslendikleri ekosistemlerde hayati bir rol oynayarak hayatta kalan bu balıklar, yağlı etlerinde çok fazla kalori barındırıyor.