Gizemli Ay zelzelelerinin sırrı çözüldü, hatalı Apollo 17 iniş aracı çıktı
Apollo astronotları Ay’a gittiklerinde yüzeye sismometreler yerleştirdiler. Bu aletler, Dünya’da olduğu üzere Ay’da da sarsıntılar yaşandığını çarpıcı bir halde ortaya koydu. Aslında, bilim insanları o vakitten beri dört tıp ay zelzelesi olduğunu belirlediler: Derin, sığ, termal ve meteor çarpmalarından kaynaklanan tipler.
Ancak Apollo 17 misyonundaki aletler tarafından kaydedilen termal sarsıntı datalarına yeni bir bakış, beşinci ve beklenmedik bir ay sarsıntısı cinsini ortaya çıkardı; Apollo 17 ay iniş üssünün kendisinden kaynaklanan bir deprem.
Apollo 17 misyonu sırasında bilim insanları, Ay’daki termal zelzeleleri kaydetmek için üç sismometreyi kalibre ettiler. Ay yüzeyine yerleştirilen bu aygıtlar Ekim 1976’dan Mayıs 1977’ye kadar bilgi kaydetti. Bu tıp termal zelzeleler, Ay’da gündüzden geceye geçerken meydana gelen ve 121 santigrat derece ile -133 santigrat derece ortasında değişebilen ağır sıcaklık değişimlerinden kaynaklanır.
Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nden araştırmacılar, makine tahsili de dahil olmak üzere çağdaş teknikler kullanarak bilgileri tekrar tahlil etti ve termal sarsıntıların gün içinde çok hassas bir düzenlilikle meydana geldiğini belirledi. Lakin, bilgilerde termal sarsıntılarla temaslı olmayan yeni sarsıntılar da buldular; sadece sabahları meydana gelenler…
Gizemli sarsıntıların kaynağını üçgen içine alan araştırmacılar, şaşırtan bir halde bunların, her sabah güneş tarafından ısıtıldıkça genişleyen ve titreşen Apollo 17 ay iniş aracı üssünden geldiğini fark ettiler. Jeofizik araştırma profesörü ve yeni çalışmanın ortak muharriri Allen Husker, yaptığı açıklamada, “Her Ay sabahı, güneş iniş aracına çarptığında sinyaller ortaya çıkıyor” dedi ve devam etti: “Her beş ila altı dakikada bir, beş ila yedi Dünya saati boyunca tekrar ediyor. Bunlar inanılmaz derecede sistemli ve tekrarlıydı.”
Sonuçta takım, bu olağandışı sinyallerin Apollo 17 iniş aracı üssünden kaynaklandığını belirledi. Araç sabah ısınıp ısı nedeniyle çatırdamalar başladığında, titreşimler yakındaki sismograflar tarafından tespit ediliyordu.
Ekip, başlı başına şahane bir keşif olmasının yanı sıra, gelecekteki Ay misyonlarının, ekipmanın Ay yüzeyindeyken nasıl genişlediğini ve daraldığını anlamasına yardımcı olabileceğine inanıyor. Ay’a geri dönmeden, hatta tahminen de Ay üssünde çalışmaya başlamadan evvel, yüzeyin altındaki yararlı maden yataklarını da bulmamız misyonlar için değerli olacak.
Husker, “Yeraltı kraterlerinin haritasını çıkarabileceğimizi ve birikintileri arayabileceğimizi umuyoruz” diye ekledi: “Ay’ın Güney Kutbu’ndaki kraterlerde de hiç güneş ışığı görmeyen makul bölgeler var, bunlar daima gölgede kalıyor. Sismik dalgalar suda daha yavaş hareket ettiğinden ötürü, oraya birkaç sismometre koyabilseydik, yeraltında sıkışıp kalmış olabilecek su buzunu arayabilirdik.”
Çalışma JGR Planets’te yayınlandı.
