Bankalar ticari kredilerde muslukları açma eğiliminde

Merkez Bankasının güçlü faiz artışlarının akabinde yükselişe geçen ticari kredi faizleri sonrasında bankaların kullandırımı da ivmelenmeye başladı.

Merkez Bankası datalarına nazaran 11 Ağustos haftasında 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi, yüzde 1,73’e kadar gerilemişken son iki haftada hızlanarak 25 Ağustos haftası prestijiyle yüzde 6,6’ya yükseldi. Özel bankalarda yeniden 11 Ağustos haftasında yüzde -14,22 olan ticari kredi daralması 25 Ağustos prestijiyle da yüzde -7,11’e geriledi. Kamu bankalarında ise yüzde 19,03’e kadar çıktı.

Yıllık bileşik referans faiz oranı yüzde 31,25

Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasında yeni iktisat idaresi ve Merkez Bankası hem politika faizi artışlarına hem makro-ihtiyati tedbirlerde sadeleşmeye ve değişikliğe gitti. Haziran PPK toplantısından bu yana üç toplantıda yüzde 8,5 olan siyaset faizi, yüzde 25’e çıktı.

Politika faizindeki artış, yıllık bileşik referans faiz oranının da artmasına neden oluyor. Ağustos şok faiz artışı sonrasında yıllık bileşik referans faiz yüzde 31,25’e çıktı. Böylelikle ticari kredilerde menkul değer alım zorunluluğuna takılmadan bankaların uygulayabileceği faiz oranı da yüzde 56,25’e kadar çıkmış oldu.

Kredi mevduat makası kredi lehine değişti

Merkez Bankası ortalama dataları de bankaların ticari kredi faiz oranının haziran başından bu yana yükseliş eğiliminde olduğunu ortaya koyuyor. Buna karşılık mevduat faiz oranında ise gerileme var. Seçimler öncesinde uygulanan para siyaseti nedeniyle bankaların kredi ve mevduat makası, kredi aleyhine 26,88 puana kadar yükselmişti.

Seçimlerin akabinde ise bu durum bilakis döndü. 25 Ağustos prestijiyle kurumsal kredi kartı ve KMH hariç ticari kredi faizi, yüzde 32,54’e yükseldi. 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi yüzde 30,76 düzeyinde. Böylelikle makas 1,78 puanla kredi lehine oldu.

25 Ağustos haftasında yüzde 6,6’ya yükseldi

Merkez Bankasının 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış datalarına nazaran dalda 25 Ağustos prestijiyle kurumsal kredi kartları hariç ticari kredi büyümesi, yüzde 6,6’ya yükseldi. Nisan ayında yüzde 50’ye kadar varan ticari kredi büyümesi, mevduat faizlerindeki süratli artışla birlikte sert gerilemiş ve temmuz başında tek haneye inmişti.

Yavaşlama, siyaset faizi artışı adımlarına karşın sürmüş ve 11 Ağustos haftasında ticari kredilerde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış büyüme, dalda yüzde 1,73’e kadar düşmüştü. Sonrasında ise ticari kredilerde menkul değer mecburiliği getiren birinci katsayının da kaldırılmasıyla büyüme ivmelendi.

18 Ağustos haftasında ticari kredi büyümesi dalda yüzde 4,74’e, 25 Ağustos’ta ise yüzde 6,6’ya çıktı. Kur muhafazalı mevduattan TL mevduata dönüşüm amacının devreye girmesiyle bir arada, 28 Ağustos’ta başlayan haftada da kesim yetkilileri ticari kredi büyümesinin devam etmesini bekliyor.

Özel bankalarda küçülme sürat kesti

Özel bankalar ticari kredide süratli bir daralma yaşıyordu.

Bu durum haziranın son haftasında başladı. Merkez Bankası bilgilerine nazaran özel bankalarda 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış olarak 27 Haziran haftasında ticari kredide yüzde 5,11 daralma gerçekleşti. Takip eden haftalarda daralma suratı arttı ve 11 Ağustos haftasında ticari kredilerde özel bankalardaki küçülme yüzde 14,22’ye kadar yükseldi.

Son iki haftada ise özel bankalarda da toparlanma gerçekleşiyor. 18 Ağustos haftasında küçülme yüzde 10,17 iken 25 Ağustos haftasında ise yüzde 7,11’e kadar düştü.

Kamuda büyüme 18 ayın en düşük düzeyine inmişti

Kamu bankaları, ticari kredi büyümesinde ivme kaybına karşın kesimin öncülüğünü yapmaya devam ediyor.

Nisan ortasında özel bankaların ticari kredi büyümesi 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış olarak yüzde 77,86 düzeylerinde iken takip eden haftalarda sürat kaybetti ve yüzde 20 düzeylerine kadar indi.

11 Ağustos haftasında ise 25 Şubat 2022’den sonraki en düşük büyüme olan yüzde 19,03’e kadar indi. Son iki haftada kamu bankaları da ticari kredi büyümesinde hızlandı ve 25 Ağustos haftası prestijiyle büyüme yüzde 19,03’e yükseldi.

Seçim sonrası ticari kredi faizi 18,31 puan arttı

Ticari kredi faizleri, Merkez Bankası bilgilerine nazaran seçimlerin tamamlanmasından bu yana yükseliş eğiliminde. Haziranın birinci haftası yüzde 14,23 düzeyinde olan kurumsal kredi kartı ve kredili mevduat hesabı hariç ticari kredi faizi, 25 Ağustos haftası prestijiyle yüzde 32,54’e çıktı.

Seçimden bu yana 18,31 puanlık yükseliş gözlendi. Buna karşılık 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi ise haziranın birinci haftasında yüzde 37,39 düzeyinde iken 25 Ağustos haftası prestijiyle yüzde 30,76’ya indi. Bu 6,63 puanlık gerileme olduğunu ortaya koydu. Gereksinim kredi faizi seçim sonrasından bu yana 6,46 puan, taşıt kredi faizi 6,82 puan, konut kredi faizi ise tam 18,88 puan yükseliş sağladı.

Tüketici kredilerinde büyüme, yüzde 100’den yüzde 20’lere indi

Tüketici kredilerinde ise 18 Mayıs haftasında bankacılık bölümünün arındırılmamış kredi büyümesi yüzde 100’ü aşmıştı.

Kredi faizini tüketicilerde yüksek tutan dal, ticari kredi yerine tüketici kredisine ağırlaşmıştı. Özel bankalarda tüketici kredi büyümesi yüzde 87’leri aşarken kamu bankalarında ise yüzde 123,3’e kadar dayanmıştı.

Tüketici kredi büyümesi 25 Ağustos haftası prestijiyle bölümde yüzde 20,5’e, özel bankalarda yüzde 31,4’e, kamu bankalarında ise yüzde 5,41’e indi.

Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.