Atom bombası tehdidi, 1954’te Amerikalılara neden konutlarını beyaza boyattırdı?
Evinizi beyaza boyamak, binaları soğutmanın ve iklim krizi sırasında giderek yaygınlaşan sıcak hava dalgalarıyla baş etmenin kolay bir yolu olarak öneriliyor. 1950’lerde de Amerikalılara meskenlerini beyaza boyamaları öneriliyordu; fakat büsbütün farklı bir nedenden ötürü: Yaklaşan bir atom bombası tehdidinde hayatta kalma talihini artırmak.
Soğuk Savaş sırasında Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği nükleer silahlanma yarışında kilitlendiğinde, atom bombası tehdidi çok gerçekti. 1950’lerin başlarında, çabucak aşağıdaki görüntüde da görebileceğiniz Kaplumbağa Bert, öğrencilere nükleer bir hücum durumunda kendilerini korumak için eğilip saklanma tatbikatlarını öğretiyordu. Natürel ki, patlamanın yakınındaysanız bir sınıf sırasının yanına yahut altına saklanmak pek işe yaramayacaktır, lakin patlamanın biraz uzakta olduğu durumlarda hayatta kalmanıza yardımcı olabileceği umuluyordu.
Bir atom bombası patlayarak nükleer bir patlama oluşturduğunda, yıkımın şok dalgası etrafta farklı formlarda yayılır. Hasarın birden fazla patlamanın kendisinden gelir, lakin bir nükleer patlamanın gücünün yaklaşık yüzde 35’i termal radyasyon yahut ısıdan gelir. Isı o kadar ağırdır ki, patlamanın merkezine gereğince yakın olan objeler buharlaşır.
Patlama ve darbe mühendisliği uzmanı ve Sheffield Üniversitesi’nde İnşaat ve Yapısal Mühendislik alanında kıdemli öğretim vazifelisi olan Dr. Sam Rigby, IFLScience ile yaptığı görüşmede “İlk nükleer testlerin yüksek süratli görüntülemesi, ateş topu yüzeyinde garip bir beneklenme gösterdi. Bunun, bombaları yerinde tutan çelik halatların buharlaşmasından kaynaklandığı tespit edildi” diyor ve devam ediyor: “Bir nükleer bombanın termal radyasyonu o kadar değerli ki, Soğuk Savaş sırasında ABD vatandaşları, alev alma riskini azaltmak için konutlarını pak ve beyaza boyanmış tutmaya teşvik edildi.”
The House In The Middle (Ortadaki Ev) isimli öğretici bir videoda, bakımlı bir konutun Amerikalı mesken sahipleri için atomik yıkım riskini nasıl azaltabileceğini gösteren bir dizi deney görünüyor: “Soldaki pis mesken. Sağdaki kirli ve çöp dolu konut. Yahut ortadaki pak, beyaz konut. Sizin tercihiniz. Ödül hayatta kalmak olabilir.”
Bir nükleer patlamanın ışığı ve ısısı, siz daha bombanın patladığını duymadan etrafa yayılır. Bir şimşeği duymadan evvel görmeniz üzere, radyasyon da ses suratından çok daha süratli olan ışık suratında hareket eder.
Videoda yer alan deneyler, bu etkiyi, patlamanın kendisi tesirli olmadan evvel model konutlardan kimilerinin çoktan alevler içinde kalmasına neden olacak kadar ağır bir ısının eşlik ettiği bir ışık parlaması olarak gösteriyor. Görüntü daha sonra konutları nizamlı tutmanın, meyyit yapraklar ve tahta üzere kolay yanıcı gereçler içermemesinin ve yeni, soğuk beyaz boyayla kaplanmasının, konutların yanarak yerle bir olma riskini azaltacağını argüman ediyor.
Evi beyaza boyamak, sizi nükleer patlamadan korur mu?
Evinizi parlak beyaza boyamak, gerçekte sizi yakınlardaki bir nükleer patlamadan korumak için pek bir işe yaramayacaktır. Fakat, Atomic Theatre’ın bildirdiği üzere, Nevada Test Alanındaki kameralar, dış cilası olmayan kerestenin, atomik bir patlamanın akabinde işlenmiş ahşaba kıyasla çok daha süratli alev aldığını gösterdi. Ekim 1953’te The House in the Middle’ın yepyeni siyah beyaz versiyonunun yer aldığı bu imaj, o sıralarda ABD Federal Sivil Savunma Yönetimi tarafından destekleniyordu.
Videonun daha uzun ve yeni boyanmış konutlara ve tertipli iç yerlere daha fazla odaklanan yenilenmiş bir versiyonu bir yıl sonra yayınlandı ve Ulusal Boya, Vernik ve Cila Derneği bu sürümün sponsoruydu. Reklam fırsatları için nükleer atak tehdidinden yararlanmak, markaların ve şirketlerin eserlerini nükleer kıssaların içine çekmek için yaratıcı yollar buldukları devirde aslında epey yaygındı.
