Bankacılıkta artık de ‘ek tier 1’ tartışması

Yaklaşık 16 milyar İsviçre frangı (17,3 milyar dolar) büyüklüğündeki Credit Suisse Group AG tahvilleri, bankanın rakip UBS Group AG tarafından devralınmasının akabinde kıymetsiz hale geldi.

İsviçreli bankacılık düzenleme ve denetleme kurumu FINMA pazar günü yaptığı açıklamada “Olağanüstü hükümet dayanağı, Credit Suisse’in tüm AT1 tahvillerinin yaklaşık 16 milyar CHF fiyatındaki nominal kıymetin büsbütün silinmesini tetikleyecek ve böylelikle çekirdek sermayede bir artış yaşanması sağlanacak” dedi.

Tahvillerde bedel silinmesi sonucu, Avrupa’nın 275 milyar dolarlık AT1 (ek tier 1) piyasasındaki en büyük tek seferlik kayıp gerçekleşti.

AT1 tahvilleri, global mali krizden sonra bankaların çökmesine karşı şokları absorbe etmeye yardımcı olması için Avrupa’da çıkarılmaya başlanmıştı.

Bu tahviller, bankanın daha evvel belirlenen bir sermaye yeterlilik oranının altına düşmesi sonucu tahvil yatırımcılarına kalıcı ziyanlar yansıtarak yahut paya dönüştürülerek bankanın bilançosunu desteklemeyi ve böylelikle banka faaliyetlerinin sürdürülmesini amaçlıyor.

Ancak tahvil yatırımcıları AT1 tahvillerinin silinmesine reaksiyonlu. Kelam konusu tahvilin yatırımcılarından Aquila Asset Management SGMK Portföy Yöneticisi Patrik Kauffmann, “Elinde sıfır olan hissedarlar olmalıydu. AT1’lerin paylara karşı açık bir üstünlüğü var” kelamlarıyla ile reaksiyonunu gösterdi.

Bir öbür yatırımcı Axiom Alternative Investments’ın Araştırma Müdürü Jérôme Legras da hissedarlara önemli ölçüde ödeme yapılırken AT1 yatırımcılarının cezalandırılmasının “2008 krizi sonrası kabul gören tüm milletlerarası prensip ve kurallara ters olduğunu” belirtti.

AT1 nedir?

Sermaye gibisi tahvillere mevzu olan düzenlemeler 1980’li yıllara kadar uzanıyor. 1970’li yıllarda global olarak bankacılık krizinde yaşananlar ortak standartları gündeme getirirken bankacılık tarihine giren Basel kriterlerinin ortaya çıkmasına neden oldu.

Bu kriterlerde sermayenin hesaplanması ana ögelerden biri olurken, bankacılık dalı için sermayeyi oluşturan iki alt kırılım yer alıyordu.

Bunlardan birincisi çekirdek sermaye ‘tier 1’ oldu. Tier 1 genel olarak bankaların tüm alacaklardan sonra gelen ödenmiş sermayesini, pay senedi ihraç prim ve kârlarını, yedek akçelerini, özgür karşılıklarını kapsayan kalem olarak tanımlandı.

İkinci kırılım ise katkı sermaye ‘tier 2’ olmuştu. Buradaki tarifte da tekrar değerleme karşılıkları, sermaye gibisi borçlar, genel ziyan karşılık rezervleri yer aldı.

Zaman içerisinde Basel kriterleri nesiller halinde güncellemeler geçirirken tier 1 çekirdek sermaye ve ek ana sermaye (additional tier 1- AT1) olarak ikiye ayrıldı.

AT1 tarifinde yer alan kalemler şöyle sıralanmıştı:

Çekirdek sermaye içinde bulunmayıp ana sermaye kalemine eklenebilecek kalemler, envanter kıymet artışları, konsolide mali bilgilerde bulunan bağlı iştiraklerin ve iştiraklerin bedel artışı ya da öbür bir ortağın iştirak etmesiyle sermayede yaşanan artışların yansıtılması, düzenleme ve denetleme kurumlarının ana sermayeye eklenebilir kalemlerinin dahil edilmesi.

AT1 tahvilleri bu kapsamdaki sermaye gibisi borçlanma araçları olarak öne çıkmıştı.