Eski kitap kokusu nedir? Neden birtakım insanların ilgisini çeker?

Dijital okuyucular ile bir arada fizikî kitaplara olan ilgi giderek azalıyor olsa da, hala fizikî kitapları tercih edenlerimiz bulunuyor. Bir araştırmaya nazaran, eski kitapların kokusunun, beğenilmelerinde bir rol oynuyor olması beklenen gözüküyor.

Eski kitapların kokusu kıssalarda ve şiirlerde kendine yer buluyor. Ayrıyeten bir cildin durumunu belirlemeye yardımcı olmak için de kullanılıyor. Eski kitaplara koku veren uçucu organik bileşikler, hasarlı olmamasına karşın ekstra müdafaa uğraşlarına muhtaçlık duyanları tanımlamak için örneklenebilir. University College London’dan Profesör Matija Strlič çok ilgi görmeyen bu alandaki önder isim ve bahis hakkındaki makalelerin büyük çoğunluğunun muharriri.

Strlič ve ortak müellifler, “Material Degradomics” isimli çalışmalarında kağıt üzerindeki mürekkepteki ve lignindeki reçinenin vakitle parçalanmasıyla üretilen bir dizi uçucu bileşik tanımladı. Çalışma, kağıdın, sirke içinde temel bileşen olan asetik asit ürettiğini belirtiyor.

Strlič, daha sonraki bir makalede, belli kokuların kültürel miras olarak kabul edilebileceğini ve tarihi kağıt kokusunu bir hadise çalışması olarak kullandığını önerdi. Tahminen de bu yüzden, Strlič’in kitaplardan bahsederken, şarap yahut kahve çeşitlerini anlatır üzere bir lisan kullanması pek şaşırtan değil.

Strlič’in bahsettiği tüm bileşenlerin ortak noktası ise, değişen konsantrasyonlardaki etkileşiminin, bir yahut iki molekülün hükümran olduğu daha yaygın kokulardan çok daha ince bir koku üretiyor olmaları.

Compound Chemistry, eski kitaplarda yaygın olarak bulunan altı molekül bildiriyor (asetik asit bunların ortasında değil) ve ne kadar fazla varyasyon olabileceğini gösteriyor. Bu bileşiklerin ortasında, tadına yardımcı olduğu baharata atıfta bulunarak isimlendirilen Vanilini ve badem kokusunu veren benzaldehiti içeriyor.

Bu bileşiklerden biri olan tolüen, çoklukla boya inceltici ve kalıcı belirteçlerde baskın koku olarak son derece tatsız olarak kabul edilmesine karşın, bibliyofillere tanıdık gelebilecek bir biçimde, öforik özelliklere sahip bir inhalan olarak da kullanılıyor.

Toluenin, çok kullanımının birçok önemli yan tesiri olsa da, şu ana kadar kimsenin eski kitaplarla uzun vakit geçirmekten kaynaklı çok doza maruz kaldığı bildirilmedi.

Yeni kitaplar, kısmen bileşenleri daha az bozulmuş olduğu için, kısmen de geçtiğimiz yüzyıl boyunca daha düşük lignin içerikli kağıt kullanmamızdan ötürü birebir kokuya sahip değil. Bir kitabın sahip olduğu bileşenler (ve koku), ne vakit yazıldığına ve hangi bileşenler kullanıldığına nazaran değişiklik gösterir.

Bahsedilen makaleler ACS Sensörs, Analytical Chemistry ve Heritage Science üzerinde yayınlandı.