Çok soğuk havalarda, beş kilometreden duyulan seslerin gizemi ne?
Hava durumu gözlemcisi Gordon Toole, 1947 yılının 17 Ocak ve 5 Şubat günleri ortasında Kanada’nın Yukon bölgesinde, küçük bir havaalanında en düşük sıcaklığı ölçmüştü. Kullandığı termometre -62,2 derecenin altını göstermediği için fazladan bir çizgi çizerek bu sıcaklığı kaydetmek zorunda kaldı.
Bu sıcaklıklarda insanların nefesi havada beyaz bir toza dönüşüyor ve bunu yaparken bir çınlama sesi çıkıyor. Kulağa her ne kadar beğenilen gelse de, bu havada birkaç dakikadan fazla kalmak açıkta kalan cildin donmasına neden oluyor ve hipotermi riskini üst düzeye çıkartıyor.
Bu deneme sırasında fark edilen daha garip tesirlerden biri de sesin farklı formda yayılmaya başlamasıydı. Toole, havaalanında sıcaklığı ölçerken, görüşü bir don sisi bulutu tarafından engellendiği için birkaç metreden fazlasını göremiyordu. Yine de 6 kilometre ötedeki ana köyde köpeklerin havladığını ve yaklaşık 1,6 kilometre ötedeki Beyaz Irmak’ta çatlayan buzun “silah ateşi üzere çatlayıp gürlediğini” duyabiliyordu.
Gordon Toole Peki lakin bu garip ses transferine ne sebep oldu?
Ses farklı sıcaklıklarda tıpkı formda hareket etmiyor. Soğukta daha yavaş hareket etmenin yanı sıra, şayet yere yakınsanız ses de daha uzağa gidiyor. Yere yakın hava soğuk ve üzerindeki hava sıcak olduğunda, sesler sıcak hava tarafından yüzeye yanlışsız kırılıyor. Ses daha sonra taban ve sıcak hava ortasında sekerek, yer boyunca daha sıcak sıcaklıklara nazaran çok daha fazla yol alıyor.
Environment Canada’nın kıdemli iklimbilimcisi David Phillips, National Post’a yaptığı açıklamada “Aşırı soğuk, ses dalgalarının üst hakikat kaçmak yerine yere hakikat bükülmesine neden oldu” diyor ve devam ediyor: “Havaalanındaki beşerler kasabadaki köpek havlamalarını ve kasaba sakinlerinin konuşmalarını güya 5 kilometre uzakta değil de yakınlardaymış üzere net bir formda duyabiliyorlardı.“
Konuşmaları kilometrelerce uzaktan duymanın baş karıştırıcı tesirine, etraflarını saran ve görüşlerini azaltan buzlu sis de eklenince, kasabadaki beşerler donmuş nefeslerinden oluşan bulutların havada dakikalarca asılı kaldığını görebiliyordu.
