Makro ekonomik göstergelerle 2022

2022’de Türkiye iktisadında büyüme canlı iç tüketimin tesiriyle yılın birinci kısımlarında müspet bir görünüm sergiledi.

Yılın birinci çeyreğinde Türkiye iktisadı yüzde 7,5 büyüdü. Büyüme ivmesi ikinci çeyrekte de devam etti ve bu çeyrekte yüzde 7,7’lik bir büyüme izlendi.

Üçüncü çeyreğe gelindiğinde ise büyümede ivme kaybı olduğu görüldü. Yılın üçüncü çeyreğinde yıllık büyüme yüzde 3,9 olarak 2 yılın en zayıf performansını gösterdi.

Yılın üçüncü çeyreğinde çeyreklik bazda bakıldığında ise hudutlu da olsa daralma görüldü. Böylece Türkiye iktisadı çeyreklik olarak 9 çeyrek sonra birinci defa daraldı.

2022’de en çok konuşulan ekonomik gösterge enflasyon oldu

2022’de makro ekonomik göstergelerde manşetlerde birinci sıralarda yer alan data enflasyon oldu. Gevşek para siyaseti uygulanan 2022 yılında yıllık enflasyon 24 yılın tepe düzeylerini gördü.

Yıla yüzde 48 düzeyinden başlayan yıllık enflasyon Ekim ayında yüzde 85’i aşarak tepe düzeylere ulaştı. Aylık olarak enflasyonda yükseliş serisi de sürat kesmedi.

Türkiye iktisadında Kasım ayı itibariyle aylık enflasyonda artış serisi 47. aya yükseldi.

2022 yılı bilhassa yüksek besin enflasyonuyla öne çıktı. Besin enflasyonunda 3 haneli düzeyler kaydedildi.

Resmi göstergelerde yıllık enflasyonda çift haneli düzeyler görülürken, başka göstergelerde üç haneli datalar izlendi. İstanbul Ticaret Odası’nın İstanbul’daki fiyatlar baz alınarak yaptığı ölçümlerde yüzde 100’lerin üzerini görüldü, enflasyon 27 yılın doruğuna çıktı.

Rekor dış ticaret açığı

2022 dış ticarette Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı Avrupa’da ekonomik aktivitede görülen yavaşlama ve yüksek güç ithalatı nedeniyle rekor açık izlendi. Ağustos ayında dış ticaret açığı 11,2 milyar dolarla Cumhuriyet tarihinin en yüksek düzeyine yükseldi. Kasım ayı itibariyle Türkiye’nin 2022’de kaydettiği dış ticaret açığı 100 milyar dolara dayandı.

Dış ticarette rekor açıklar izlenirken, bu tablo cari istikrar bilgilerine de yansıdı. Geçen yılın Ekim ayında Türkiye iktisadında 4,1 milyar dolarlık fazla görülürken, o tarihten sonra her ayda aylık cari açık izlendi. Ocak ayında aylık cari açık 6,95 milyar doları gördü. Cari istikrar tarafında yılın değerli gelişmelerinden biri seyahat gelirlerinde yapılan revizyon oldu.

Bu revizyonun tesiriyle son 10 yıllık seyahat gelirlerine 22,5 milyar dolarlık katkı gerçekleşti. Bu revizyonun tesiri Ekim ayındaki cari istikrar datalarına de yansıdı ve Ekim’deki cari açık beklentilerin epey altında geldi. Tüm bunlarla birlikte Ekim ayı itibariyle Türkiye’nin 12 aylık cari açığı 43,5 milyar dolarla 4 yılın doruğuna yükseldi.

Cari istikrarda enerji baskısı

Cari istikrar kapsamında 2022 yılında dikkat çeken gelişmelerden birisi de kaynağı bilinmeyen para girişi olarak tanımlanan net kusur noksandaki süratli giriş oldu. Temmuz ayında net kusur noksan girişi 5,5 milyar dolar olarak kaydedildi. Bu, tarihin en yüksek net yanılgı noksan girişi oldu. Ekim ayı itibariyle bakıldığında 2022 yılında toplam net yanılgı noksan girişi 21 milyar dolara ulaştı. Böylece 2022 yılı da 2018 yılına misal biçimde yüklü bir net kusur noksan girişi yaşanan bir yıl oldu.

Sanayide ivme yıl sonuna hakikat yavaşladı

Sanayiye ait göstergelere bakıldığında ise yılın birinci yarısında görülen yüksek performansın yılın ikinci yarısında ivme kaybettiği görüldü. Sanayi üretiminde Şubat ve Nisan aylarında çift haneli yıllık büyüme görüldü. Ağustos ve Eylül aylarına gelindiğinde ise yıllık büyümenin yüzde 1’lere kadar çekildiği izlendi. Aylık bazda bakıldığında 2022’nin genelinde sanayi üretiminde negatif bir performans kaydedildi.

Satınalma yöneticileri endeksleri de 2022’de endüstriye ait olumsuz görünüme işaret etti. İstanbul Sanayi Odası’nın açıkladığı bilgilere nazaran yılın yalnızca birinci iki ayında endeks eşik paha olan 50’nin üzerinde gerçekleşerek endüstride büyümeye işaret etti. Şubat ayından sonra her ayda endeks 50’nin altındaki bedelleri alarak yöneticilerin karamsar olduğunu gösterdi. Kasım ayı itibariyle endeksi 45 düzeylerine gerileyerek pandemi sürecinden bu yana en düşük düzeye geriledi.

Sıkı istihdam piyasası görünümü

Sanayide ivme kaybı dikkat çekerken istihdam piyasası hizmetler kesiminin de tesiriyle daha olumlu bir tablo ortaya koydu. Yılın genelinde işsizlik yüzde 10-11 bandında seyretti. Ağustos ayında manşet işsizlik 4 yıl sonra birinci defa tek haneyi gördü. İşsizlik bilgilerinin ayrıntılarına bakıldığında sanayi istihdamındaki ivme kaybı dikkat çekti. Yılın üçüncü çeyreğinde endüstride istihdam edilenlerin sayısı 6,64 milyona geriledi. Toplam istihdam içinde endüstrinin hissesi ise yüzde 22’nin altına geriledi. Birebir devirde hizmetler dalında 247 bine varan artış izlendi. Hizmetler dalının istihdamdaki hissesi yüzde 57’ye yaklaştı.