Türkiye’deki Boğazköy – Hattuşa antik kalıntılarda, daha evvel hiç bilinmeyen yeni bir lisan keşfedildi
Türkiye’deki kimi antik kalıntılar ortasında, yüzyıllardır görülmemiş kayıp bir lisan çivi yazılı kil tabletlerde keşfedildi. Bu yeni lisan, bir vakitler Hitit İmparatorluğu’nun başşehri olan arkeolojik alan Boğazköy-Hattuşa’da ortaya çıkartıldı. Bu alan, etkileyici kentsel mimarisi ve yüzyıllardır hayli uygun korunmuş çarpıcı sanat yapıtları sayesinde 1986 yılında UNESCO Dünya Mirası Alanı olarak yerini almıştı.
Hititler, Anadolu’ya göç eden ve burada Geç Tunç Çağı’da (MÖ 1650 – 1200) bölgenin en heybetli imparatorluklarından birini kuran eski bir Hint-Avrupalı kümesiydi. Savaş hünerleriyle tanınan Hititler, savaşlarını ve maddelerini kil tabletler üzerine belgeledikleri sıkı kayıt tutma prensipleriyle tanınıyor. Arkeologlar 1980’li yıllardan bu yana Boğazköy-Hattuşa hafriyat alanında 30.000’e yakın çivi yazılı kil tablet ortaya çıkardı. Metinlerin birçok Hititçe yazılmıştı fakat son araştırmalar tabletlerden kimilerinin daha evvel bilinmeyen bir lisanda yazıldığını ortaya çıkardı.
Bu yeni keşfedilen bir lisan olduğu için araştırmacılar şimdi birçoklarının ne manaya geldiğini çözemedi. Bu lisanın, büyük olasılıkla, Hitit merkezinin kuzeybatı ucunda, günümüz Bolu yahut Gerede civarındaki bir bölge olan Kalaşma halkı tarafından konuşulduğu düşünülüyor. Lisanın özellikleri tıpkı vakitte Hitit İmparatorluğu’nda kullanılan tanınmış bir lisan olan Luvice diliyle de bariz benzerlikler taşıyor. Ayrıyeten, araştırmacılar tabletlerin Kalaşma’da gerçekleştirilen eski bir kült ritüelinden kelam ettiğinden şüpheleniyorlar.
Julius-Maximilians-Universität Würzburg’dan Antik Yakın Doğu uzmanı Profesör Daniel Schwemer yaptığı açıklamada, “Hititlerin yabancı lisanlardaki ritüelleri kaydetmeye özel bir ilgileri vardı” dedi.
Dil şu anda çözülmemiş olsa da, bugün hala Avrupa’nın büyük çoğunluğunda, ayrıyeten İran platosunda ve kuzey Hindistan alt kıtasında konuşulan bir lisan ailesi olan Hint-Avrupa lisanlarıyla akraba olduğu açıkça görülebiliyor.
Geniş bir coğrafik yelpazeyi kapsayan bu lisan ailesi, Hintçe’den Farsça’ya, Rusça’dan İngilizce’ye kadar pek çok farklı lisanı içeriyor. Hatta, Avrupa’da Hint-Avrupa ailesinden gelmeyen, hayatta kalan az lisanlardan biri, sırf Fransa ve İspanya hudutları ortasındaki Pirene dağlarının batı ucundaki küçük özerk bölge olan Bask Ülkesinde konuşulan istisnai bir lisan olan Baskçadır.
