Yaban arılarının geleceğini, insanların bundan sonra yapacakları belirleyecek

Yaban arılarının Avrupa’daki günleri sayılı olabilir. Bilim insanları, yeni yapılan araştırmalarda, iklim değişikliği üzere insan kaynaklı meseleler nedeniyle önümüzdeki birkaç on yılda bölgedeki yaban arısı tiplerinin dörtte üçünün kıymetli bir nüfus azalması yaşayacağını öngörüyor. Müellifler, bu kritik tozlaştırıcıların hala makul bölgelere sığınabileceğine dair umut olsa da bunun kesin olmadığını söylüyor.

Yaban arıları (veya Bombus arıları) Bombus cinsine ilişkin böceklerdir ve dünya çapında bilinen 250’den fazla çeşidi bulunur. Öteki arılar üzere, bilhassa de en bol oldukları Kuzey Yarımküre’de, yabani bitkilerin ve ziraî eserlerin tozlaştırılmasında (polenlenmesinde) kıymetli bir rol oynarlar. Fakat yaban arıları bir bütün olarak Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya’da onlarca yıldır büyük bir nüfus sorunu yaşıyor. Bu düşüşün çeşitli nedenleri var, lakin bunlar ortasında habitat kaybı, iklim değişikliği ve tehlikeli hastalıkların yayılması öne çıkıyor.

Belçika’daki bilim insanları, Nature mecmuasında yayınlanan yeni çalışmada Avrupa’daki yaban arılarının geleceğini incelemeye çalıştı. Kestirimlerini ortaya koymak için, 1900’lü yıllara kadar Avrupa’nın birçoklarından toplanan ilgili bilgileri tahlil ettiler. Daha sonra iklimin ve yaban arıları için yaşanabilir arazi kullanımının vakit içinde nasıl değişeceğine ait çeşitli senaryoları açıklamaya çalışan modeller oluşturdular.

Ekip, en mümkün senaryolara nazaran, şu anda “En Az Telaş Verici” çeşitler (yakın bir tehditle karşı karşıya olmayan türler) olarak sınıflandırılan birçok Avrupa yaban arısının onlarca yıl içinde azalmaya başlayacağını iddia etti. Araştırmaya nazaran, 2000 ila 2014 ortasındaki mevcut aralıkla karşılaştırıldığında, bu çeşitlerin %38 ila %76’sının 2061 ila 2080 yılına kadar yaşanabilir yerlerinin en az %30’unu kaybedeceği öngörülüyor. Kuzey Kutbu’nda ve yüksek dağlık bölgelerde yaşayan yaban arıları ise çok daha büyük bir sorunla karşılaşıyor. Bu tiplerin o vakte kadar topraklarının en az %90’ını kaybetmesi ve bunların yok olma yolunda süratle ilerlemesi bekleniyor.

Araştırmacıların modelledikleri tüm senaryolarda buldukları bir olasılığa nazaran, bu çeşitlerin birçoğu İskandinavya’nın birtakım kısımlarında kendilerine yaşayacak bölgeler bulabilir ve toparlanabilir. Lakin, arıların ömür ortamlarına yönelik, grubun modelleri tarafından hesaba katılmayan öteki tehlikelerin hala ortaya çıkabilmesi mümkün olduğu için bu geleceğin de garanti olmadığı konusunda uyarıyorlar.

İklim değişikliğinin ve habitat kaybının yaban arısı popülasyonlarını nasıl etkileyeceğini daha yeterli anlamak için daha fazla araştırma yapılması gerekiyor olsa da, müelliflere nazaran genel sonuç açık: Dünyadaki yaban arılarının yazgısı tam manasıyla bizim elimizde.