Putin’in Ukrayna’ya karşı savaşı, Karadeniz’deki yunusları katlediyor

Rusya’nın Ukrayna’ya karşı sürdürdüğü savaş altyapıyı mahvetti ve geçen bahardan bu yana yaklaşık 5 milyon insanı yerinden etti. Lakin bu savaşın pek dikkat çekmeyen, üzücü bası sonuçları da var. Ülkenin çevrecileri, savaşın kuşağı tükenmekte olan Karadeniz yunuslarını ve liman domuz balıklarını öldürdüğünü söylüyor.

Her iki cinsin de çok sayıda üyesi, Şubat ayından bu yana Karadeniz kıyılarına meyyit olarak vuruyor. New York Times’ın haberine nazaran, savaşın çevresel tesirleri konusunda giderek daha fazla kaygı duyan hayvan uzmanları, kendilerini Rusya’nın bir eko-kırım yaptığına dair ispat toplamaya adadı. Uzmanlar, eko-kırıma dair ispat toplamak ve savaşın doğal ekosistemleri nasıl etkilediğini anlamak için meyyit deniz memelilerinin otopsilerini yapıyor. Eko-kırım, ekolojik bir sistemin kasıtlı olarak yok edilmesini tanımlamak için kullanılan bir terim.

Ukrayna Deniz Ekolojisi Bilim Merkezi’nde deniz memelileri konusunda uzmanlaşmış bir zoolog olan Pawel Goldin, New York Times’a yaptığı açıklamada bu deniz canlılarını kaybetmenin bir trajedi olacağını söyledi. Deniz hayatı, yunuslar ve domuz balıkları üzere tiplerin varlığına bağlı. Çok çeşitli balıkları ve öbür deniz canlılarını yiyerek popülasyonları denetim altında fiyatlar. Dünya Yabanî Hayat Fonu‘na nazaran, kendileri de köpekbalıkları üzere daha büyük deniz hayvanları için besin kaynağıdır.

Rusya’nın sonar aygıtlarını kullanmasının kaçınılmaz sonucu

Ukrayna ve etrafındaki deniz habitatları çatışmalar nedeniyle tehlike altında. Rus kuvvetleri savaş gemilerinde sonar aygıtları kullanıyor. Bu aygıtlar yunuslar ve domuz balıkları üzere deniz memelilerinin avlanmak ve irtibat kurmak için kullandıkları eko-lokasyona ziyan veriyor. Başları karıştığında bu deniz hayvanları paniğe kapılıp kayalıklara hakikat yüzebiliyor. Birtakım yunuslar ve domuz balıkları, sularda taraflarını bulmak için eko-lokasyonlarını kullanamadıkları takdirde düzgün bir formda avlanamayacakları için açlıktan ölme potansiyeline de sahip.

Uzmanlar meyyit yunus ve domuz balıklarının sayısının iddia edilenden daha fazla olmasından kaygı ediyor. Deniz hayvanlarının bir kısmı muhtemelen sularda ölmüş ve Karadeniz kıyılarına vurmamış olabilir.

Eko-kırımın cezası var mı?

Eko-kırımın memleketler arası alanda tanınması ve cezalandırılması tarafındaki eforlar son yıllarda sürat kazandı. 2020 yılında İnsan Hakları ve İklim Krizi Sempozyumu‘nun kapanış panelinde milletlerarası ceza hukukunun çevreyi korumak için nasıl kullanılabileceği tartışıldı. Memleketler arası bir uzmanlar kümesi 2021 yılında eko-kırımın resmi bir tarifini açıkladı. Uzmanlar bu tarifi “çevreye önemli ve yaygın ya da uzun vadeli ziyan verme ihtimalinin yüksek olduğunu bilerek işlenen hukuka ters ya da kasıtlı eylemler” olarak tanımladı.

Mart ayında Avrupa Parlamentosu Hukuk İşleri Komitesi, eko-kırımın bir cürüm olarak tanınması istikametinde oy kullandı. Soykırım, savaş kabahatleri, akın ve insanlığa karşı cürümler olmak üzere dört hareket memleketler arası kabahat olarak kabul ediliyor. Uluslararası aktivistler eko-kırımın bu listedeki beşinci hareket olması gerektiğini savunuyor.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali çok sayıda etraf hatası örneği barındırıyor. Savaş yangınlara yol açtı ve su kaynaklarını kirleterek hem Ukraynalıları hem de yırtıcı hayatı tehlikeye soktu. Çevresel yıkıma yol açan son büyük olaylardan biri de Ukrayna’nın güneyindeki Kakhovka Barajı’nın çökmesi oldu. New York Times’ın haberine nazaran, deliller Rus güçlerinin barajı havaya uçurduğunu gösteriyor.

Bunu takip eden sel, bölgedeki binlerce insanı yerinden etti ve köyleri sular altında bıraktı. Hasarlı barajdan salınan sular birebir vakitte ziraî kimyasallar da dahil olmak üzere çok sayıda kirlilik kaynağını süpürerek Karadeniz’e gerçek sürükledi.