İSO imalat PMI Aralık 2021’den beri en yüksek düzeyde
Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en süratli ve emniyetli referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Mart 2023 devri sonuçları açıklandı. Eşik paha olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların kesimde güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, şubat ayında 50,1 olan manşet PMI martta 50,9’a yükselerek imalat dalının faaliyet şartlarında bir evvelki aya nazaran ölçülü bir güzelleşmeye işaret etti. Faaliyet şartlarındaki güçlenme, Aralık 2021’den beri en yüksek oranda gerçekleşti.
Mart ayında üretim ve yeni siparişlerin tekrar büyümeye geçmesi dalın genel durumundaki güzelleşmede belirleyici oldu. İmalat sanayi üretimi son 16 ayda birinci defa artış kaydetti. Kimi anket iştirakçileri şubat zelzelesi nedeniyle aksaklıklarla müsabakaya devam ederken öbürleri üretime yine başladıklarını bildirdi. Öte yandan, etkilenen bölgelerdeki tekrar inşa çalışmaları kimi firmalarda üretimin artmasını sağladı.
Yeni siparişlerde 1,5 yıl sonra bir birinci
Yeni siparişler mart ayında güçlü bir toparlanma ile son bir buçuk yıllık devirde birinci kere büyümeye geçti. Misal bir gelişme, son bir yıldır birinci kere artış gösteren yeni ihracat siparişlerinde de gözlendi. Üretim ihtiyaçlarındaki artışa karşın, hem sarsıntının hem de yeni devreye giren erken emeklilik yasasının tesiriyle, istihdam son beş ayda birinci kere düşüş kaydetti. İmalatçılar, yeni sipariş akışını yönetme ve birikmiş işler üzerinde çalışma hünerini sürdürdü. Lakin birikmiş işlerdeki düşüşün son 13 ayın en düşük oranında gerçekleşmesi, kesimde kapasite baskılarının ortaya çıkmaya başladığı istikametinde sinyal verdi.
Mart’ta ham unsur maliyetleri, fiyatlardaki yükseliş ve kur gelişmelerine bağlı olarak hem girdi maliyetleri hem de son eser fiyatları keskin bir biçimde artmaya devam etti. Lakin her ikisinde de enflasyon oranları şubat ayına nazaran düşük gerçekleşti. Birebir devirde tedarik zinciri aksamalarında da hafifleme belirtileri gözlendi. Teslimat mühletleri üst üste üçüncü ay artış kaydetti, fakat sarsıntı kaynaklı gecikmelerin azalmasına bağlı olarak tedarikçi performansındaki bozulma çok daha ölçülü seyretti.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket bilgileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi:
Depremin şubat ayında gözlenen besbelli tesirlerinin akabinde martta Türk imalat sanayi üretiminin tekrar büyümeye geçmesi memnuniyet verici bir gelişme oldu. Sarsıntı firmalar üzerinde hala tesirli olsa da tekrar inşa çalışmalarının başlaması genel olarak büyümeye geçişi destekledi. Yeni siparişlerin de toparlanmasıyla birlikte firmaların yaklaşık bir yıldır karşı karşıya olduğu görece zayıf şartların sona erdiğini umuyoruz.”
Takip edilen 10 kesimden beşi tekrar büyümeye geçti
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI mart ayı raporuna nazaran, anket kapsamında takip edilen 10 dalın altısı üretimini artırırken, beş bölüm de şubattaki yavaşlamanın akabinde tekrar büyümeye geçti. Bu beş bölüm, dokumacılık, ağaç ve kağıt eserleri, makine ve metal eserler, elektrikli ve elektronik eserler ile kara ve deniz taşıtları kesimleri oldu. En güçlü artış̧ ise son üç aydır birinci defa büyüme kaydeden dokuma dalında yaşandı. Öte yandan, üretimin yavaşlamaya devam ettiği dallarda dahi düşüşler bir evvelki anket devrine nazaran sürat kesti. En bariz azalma besin eserleri dalında gerçekleşti.
Mart ayında 10 kesimden yalnızca dördünde yeni siparişlerin artması, talepteki gelişmelerin üretimdeki kadar müspet olmadığına işaret etti. Yeni siparişlerde en süratli düzgünleşme kara ve deniz taşıtları bölümünde gerçekleşti. Ağustos 2021’den bu yana en yüksek oranda gerçekleşen bu yükseliş tıpkı vakitte üretim, istihdam, satın alma faaliyetleri ve stoklarda da artışa yol açtı.
Yeni siparişlerdeki en keskin yavaşlama ise son dört ayda birinci sefer düşüş yaşanan kimyasal, plastik ve kauçuk eserler bölümünde kaydedildi.
Kara ve deniz taşıtları kesiminde talepteki güzelleşmenin sağladığı fiyatlama gücünün tesiriyle kesin eserlerde son yedi ayın en sert fiyat artışı gerçekleşti. Kara ve deniz taşıtları dışında sonuncu eser fiyatları enflasyonunun hızlandığı tek kesim giysi ve deri eserleri oldu.
Mart’ta kesimlerin çoğunluğunda girdi maliyetleri enflasyonu yavaşladı. Girdi fiyatlarındaki en bariz artış makine ve metal eserlerinde yaşanırken en ölçülü artış ise kimyasal, plastik ve kauçuk bölümünde kaydedildi. Tedarik zincirlerinin güzelleşme işaretleri gösterdiği geçen ay ana metal ve dokumacılık dallarının teslimat mühletleri kısalırken başka birçok dalda de gecikmeler şubata nazaran daha hafif seyretti.
