Sovyetler Birliği vaktinden kaldı: “Cehenneme giriş” deliği
ABD ile Sovyetler Birliği ortasındaki Soğuk Savaş, Ay’ın yörüngesine kaplumbağa göndermekten akıl almaz derecede güçlü bombaların geliştirilmesine kadar her türlü bilimsel, askeri, kültürel ve teknolojik gelişme ve şova şahit oldu. Fakat tüm bu gösterişli atılımların çok azı, Sovyetler’in gezegendeki insan imali en derin deliği açması kadar üstü kapalı kaldı.
Kola Muhteşem Derin Sondaj Deliği (Kola Superdeep Borehole) olarak bilinen inanılmaz derecede derin çukur, Kuzeybatı Rusya’nın soğuk derinliklerinde, Kuzey Norveç ile Rusya hududuna çok uzak olmayan Kola Yarımadası’nda bulunuyor.
Aslında bu sondaj deliği, merkezi bir delikten ayrılan çok sayıda delikten oluşuyordu. Bunların, SG-3 olarak isimlendirilen en derini Dünya kabuğunun 12.263 metre derinliğinde kadar uzanıyor. Fakat bu muazzam derinliğe karşın, deliğin çapı bir yemek tabağından daha geniş değil.
Bu derinlik kağıt üzerinde etkileyici gözükmeyebilir, fakat Everest Dağı ile Fuji Dağı’nın birbirinin üzerine yerleştirilmiş yüksekliğine denk geldiğini söylemek fikrinizi değiştirecektir. Tıpkı vakitte, deniz düzeyinden 11.034 metre derinlikte bulunan okyanusun en derin noktası olan Mariana Çukuru’ndan daha derin.
Yarış, ABD’nin Project Mohole’u ile başladı
Dünya’nın derinliklerine yanlışsız bu yarışı aslında Amerikalılar başlattı. 1960’ların başında ABD, kabuk ve manto ortasındaki hududun örneklerini elde etmek için Dünya’nın kabuğunu delme teşebbüsü olan Project Mohole‘u başlattı.
Bunu, Pasifik Okyanusu’nun Meksika bölgesindeki volkanik bir adanın yakınındaki bir gemiden deniz tabanını delerek başarmayı amaçlıyorlardı. Lakin proje bir fiyaskoyla sonuçlandı ve bilimsel muhalefet, makus idare ve para ıstıraplarıyla karşılaştıktan sonra proje iptal edildi.
Sovyetler’in projesi ise daha sıkıntısız ilerledi. Sondaj 24 Mayıs 1970’te başladı ve Sovyetler Birliği’nin dağılmasından kısa bir mühlet sonraya, 1992’ye kadar devam etti. Savlı projeyi sona erdiren yalnızca siyasi karışıklık ve nakit külfeti değildi. BBC Future’ın bildirdiğine nazaran, sondaj, deliğin tabanındaki sıcaklıklar 180°C’ye (modellerinin öngördüğünden çok daha yüksek) ulaştıktan sonra durduruldu.
Tesisten geriye kala yapılardan biri. Ne yazık ki, alan şu anda terkedilmiş durumda ve harap bir binadan ve yerdeki cıvatalı bir borudan daha fazlası görünmüyor. Alan giderek daha fazla bakıma muhtaç hale gelirken, Rusya, 2008 yılında sondaj deliğini imha etmeyi planladığını duyurdu. Ayrıyeten kimileri, deliğin kısmen betonla doldurulduğunu düşünüyor.
Kola Harika Derin Sondaj Deliği ile gelen keşifler
En parlak periyodunda, proje bir dizi yeni bilimsel içgörü sağladı. Öncelikle Kola Harika Derin Sondaj Deliği, Dünya’nın yaklaşık 1,4 milyar yıllık tarihini geçen Dünya’nın jeolojisine dair birtakım kıymet biçilmez bilgileri ortaya çıkardı.
Bunların ortasında en şaşırtan olanlardan biri, derin kayaların suya doygun olduğunun bulunmasıydı. Kayaların geçirgen olmayan bir kaya katmanının altında olmasından ötürü bunun imkansız olduğu düşünülüyordu. Ayrıca 14 tıp fosilleşmiş mikroorganizma keşfettiler. Olağan ki altın, bakır ve nikel yatakları üzere bilimsel olarak daha az heyecan verici kaynaklar da bulundu.
Ayrıca bu alan ve delik hakkında pek çok efsane de bulunuyor. Kimi efsaneler çok sıcak mağaralardan bahsederken, kimileri ise derinliklere indirilen bir mikrofonun cehennemden gelir üzere uğultular ve çığlıklar duyduğundan bahsediyordu.
Bu efsaneler hiçbir vakit doğrulanmadı ve muhtemelen gerçek olmadıklarını iddia edebiliriz. Lakin Kola Harika Derin Sondaj Deliği’nin anıldığı isimlerden birinin neden “cehenneme giriş” olduğunu anlamak çok sıkıntı değil.
