Çin ve Rusya’dan Ukrayna krizi için diyalog daveti

Çin başkanı Şi ile Rus mevkidaşı Vladimir Putin’in dünkü görüşmelerinin akabinde, iki ülke ortasında stratejik işbirliği konusunda ortak bildiri yayımlandı.

“Yeni Devirde Kapsamlı Stratejik İşbirliği Uyumunun Derinleştirilmesi ve Ukrayna Krizinin Diyalog Yoluyla Çözülmesi” başlıklı bildiride, taraflar, sorunun tahlili için en âlâ yolun diyalog olduğunu vurgulayarak, gerginliği artıracak, çatışmayı uzatarak krizin denetimden çıkmasına yol açacak adımlardan kaçınılması gerektiği belirtildi.

Liderler, ortak bildiride, ABD ve Batılı ülkelerin krizdeki halini üstü kapalı eleştirerek, “Taraflar, rastgele bir ülke yahut ülkeler kümesinin, öbür ülkelerin legal güvenlik çıkarlarına ziyan vererek askeri, siyasi ve başka alanlarda avantaj elde etmesine karşıdır.” sözüne yer verildi.

Rus tarafının barış görüşmelerine en kısa vakitte dönülmesi taahhüdüne bağlılığını vurguladığı, Çin’in Ukrayna krizinin siyasi ve diplomatik tahlili için yapan rol oynamaya yönelik iradesini ve bu husustaki tekliflerini takdirle karşıladığının belirtildiği açıklamada, şunlar kaydedildi:

“Taraflar, Ukrayna krizinin tahlili için tüm ülkelerin yasal güvenlik tasalarına hürmet gösterilmesi, bloklar ortası cepheleşmeden ve ateşe körükle gitme yaklaşımından kaçınılmasının ehemmiyetini vurgulamıştır. Taraflar, gerginliği artıracak, çatışmanın uzayarak berbata gitmesine ve dahi denetimden çıkmasına yol açacak adımlara karşıdır. Taraflar, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun onay vermediği her tıp tek taraflı yaptırıma karşıdır.”

Şi ve Putin, bildiride milletlerarası topluma barışa yönelik yapan gayretlere dayanak olma davetinde bulundu.

Putin: Batı ile Kiev barışa hazır değil

Öte yandan Rus önder Vladimir Putin’in, bildirinin imzalanmasının akabinde düzenlenen ortak basın toplantısında barış görüşmelerin devamını konusunda daha kesin bir tavrı lisana getirdi.

Çin’in ortaya koyduğu barış planı kararlarının birçoğunun, Rusya’nın yaklaşımlarıyla uyumlu olduğunu söz eden Putin, “(Önerilerin) Batı ile Kiev hazır olduğunda barışçıl bir tahlil için baz alınabileceğini düşünüyoruz. Lakin şimdiye kadar onların buna hazır olduğunu göremiyoruz.” dedi.

ABD: Şi ile Putin’in görüşmesi umut vermedi

Görüşmeye ait ABD’den yapılan açıklamada ise önderlerin Ukrayna konusundaki tekliflerinin savaşın yakın vakitte biteceğine dair büyük umutlar vermediği söz edildi.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Kurulu Stratejik İrtibat Koordinatörü John Kirby, tarafların, BM Kaidesi’nin gaye ve prensiplerine uyulması gerektiğini savunduğunu, bunun Rusya’nın bir öteki BM üyesi olan Ukrayna topraklarından çekilmesi gerektiği manasına geldiğini vurgulayarak, “Çin, yapan bir rol oynamak istiyorsa, Rusya’ya Ukrayna’dan çekilmesi konusunda baskı yapması gerekir.” dedi.

Çin’in tutumu

Çin ile ABD ortasında jeostratejik rekabetin ve bölgesel tansiyonların arttığı bir periyotta başlayan Rusya-Ukrayna savaşı, Pekin idaresini, “ortak düşman” algısıyla misal meydan okumalarla karşı karşıya olan Moskova’ya yakın bir tavır izlemeye yöneltmişti.

Pekin idaresi, çatışmaların başlamasının akabinde “savaş” ve “işgal” sözcüklerini kullanmaktan kaçınırken BM Genel Heyetindeki oylamada çekimser kalarak Moskova’yı kınamayan az sayıda ülke ortasında yer almıştı.

Çin, savaşın yıl dönümü olan 24 Şubat’ta krizin siyasi tahlili için tekliflerini içeren 12 unsurluk “tutum belgesi” açıklamıştı. Dokümanda ülkelerin egemenliklerine hürmet gösterilmesi, yasal güvenlik tasalarının dikkate alınması, tek taraflı yaptırımlara son verilmesi ve gerginliklerin etaplı olarak azaltılarak ateşkesin sağlanması gerektiği vurgulanmıştı.

Ateşkes önerisi, ABD ve Avrupa Birliği’nin yanı sıra öneriyi fiili durumun kabulünün dayatılması olarak algılayan Ukrayna tarafından da kabul görmemişti. Kiev idaresi, bu şartlardaki bir barışın, “savaşın dondurulması” manasına geleceğini lisana getirmişti.

Rusya da Çin’in görüşüne ehemmiyet verdiğini fakat mevcut şartlarda Ukrayna sorununun tahlilinde barış yoluna geçişin sağlanması için gerekli şartların oluşmadığını bildirmişti.