Ünlü İskoç Kraliçesi Mary’nin 450 yıl evvel, tutsak olduğu devirde yazdığı şifreli mektuplar bulundu

Dört asırdan uzun bir mühlet evvel İskoç Kraliçesi Mary tarafından, İngiltere’de Elizabeth I tarafından hapsedildiği sırada gönderilen 57 şifreli mektuptan oluşan bir koleksiyon, memleketler arası bilim insanlarından oluşan bir grup tarafından keşfedildi ve daha da heyecan verici bir formda, şifresi çözüldü.

Şimdiye kadar kaybolduğu yahut yok edildiği düşünülen mektuplar, tam da varsayım edilebilecek çeşitten bir yerde ortaya çıktı: Bibliothèque nationale de France’daki (BnF) şifreli evraklar için çevrimiçi arşivler. Tarihî şifrelerin haritasını çıkarmayı, dijitalleştirmeyi, yazıya dökmeyi ve deşifre etmeyi amaçlayan çok disiplinli DECRYPT Projesi’nin bir modülü olarak, keşfin ardındaki grubun burada arama yapması zati bekleniyordu.

Ama takım, şifreli mektupları eliyle koymuş üzere bulmadı. Mektuplar, arşiv içerisinde değerli ölçüde yanlış etiketlenmiş olarak saklanıyordu. BnF kataloğu, mektupları 16. yüzyılın birinci yarısından kalma ve İtalya problemleriyle ilgili olarak listelemişti.

Aslında, mektuplar 1578 ile 1584 yılları ortasında Fransızca yazılmış ve İtalya ile hiç bir ilgileri bulunmuyor. Grubun mektupları bulması, muharririn esaret altında olduğundan kelam etmesi ve Kraliçe Elizabeth’in baş casus şefi “Walsingham” isminden bahsetmesi sayesinde mümkün oldu.

Bilgisayar bilimcisi ve kriptograf George Lasry, keşifle ilgili yaptığı açıklamada, “Harfleri deşifre ettiğimde çok şaşırdım ve gerçeküstü hissettim” dedi ve devam etti: “Daha evvel hükümdarlardan ve kraliçelerden gelen saklı şifreleri kırdık ve bunlar çok değişikti. Fakat Mary Queen of Scots (İskoç Kraliçesi Mary) ile, deşifre edilmiş çok sayıda yayınlanmamış mektubumuz olduğu gördük.”

İskoç Kraliçesi Mary kimdir?

İskoç Kraliçesi Mary 1542’de doğduğunda, İngiltere protestanlığı benimsemesinin şimdi onuncu yılındaydı. 1558’de, I. Elizabeth tahta çıktığında, ortada çeşitli hükümdarlar tarafından Anglikanizm ve Katoliklik ortasında bırakılmış bir ülke vardı. Bu hükümdarların her biri kendi dinini yayma konusunda gaddardı; örneğin, Katolik Kraliçe “Kanlı” Mary, VIII saltanatta 5 yıl geçirdi.

Kraliçe I. Elizabeth ise bu hususta seleflerinden daha az saldırgandı. Sapkınlık maddelerini yürürlükten kaldırdı, kiliseye uymayı reddedenlerin cezalarını hafifletti. Fakat ülkedeki pek çok Katolik hala bir Elizabeth üzere Protestan bir hükümdarın yasal olamayacağına inanıyordu ve onun yerini alacak bir Katolik için savaşmaya istekliydiler. 1569’da yaptıkları da tam olarak bu oldu.

“Kuzeyin Yükselişi” başarısız bir isyandı fakat Elizabeth ve danışmanlarını sarsmaya yetti. Bu, Kuzey Katoliklerinin İngiliz Kraliçesini tahttan indirme ve onun yerine yasal Katolik hükümdar olarak gördükleri kişiyi getirme teşebbüsü olmuştu: Henry VII’nin torunu ve Elizabeth’in kuzeni, İskoç Kraliçesi Mary…

Ancak bu olaylar sırasında Mary aslında esaret altındaydı. Birinci kocasını öldürdüğü düşünülen adamla evliliğini çevreleyen bir skandalın akabinde isyan eden İskoç soyluları tarafından hapsedilmişti. Elizabeth’in tahtını geri almasına yardım edeceğini umarak İngiltere’ye kaçmayı başarmıştı, lakin İngiliz kraliçesi tereddütlüydü. Mary’nin tahttan indirilmesine yol açan cinayet ve isyana ait kapsamlı bir soruşturma istedi ve İskoç Kraliçesini hapsetti.

Kuzeyin Yükselişi ile Elizabeth, Mary’nin gerçek bir tehdit olduğunu anlamıştı. Danışmanı Walsingham’ı, İngiltere’de esaret altındayken onu dikkatle izlemek, mesken işçisi ortasına casuslar yerleştirmek ve dış dünyaya yazdığı birçok mektubunu yakalamakla görevlendirdi.

Ve devreye mektuplar giriyor

İşte, yeni keşfedilen mektuplar da bundan sonraki periyoda ilişkin. Yani Elizabeth ve Walsingham’ın casusları tarafından anlaşılmaması için kodlanmış mektuplar…

Mektupların içeriği berbat sıhhati ve esaret şartlarıyla ilgili şikayetler üzere sıradan bahislerden, milletlerarası bağlantılar hakkındaki görüşleri ve hür bırakılması için yaptığı müzakereler hakkındaki niyetleri üzere önemli hususlara kadar uzanıyor. Mektupların birçok, o sırada Fransa’nın İngiltere büyükelçisi ve Mary’nin bir destekçisi olan Michel de Castelnau de Mauvissière’e gönderilmişti. Mektuplarda yeni isyanlardan da bahsediliyordu.

Yine de sonunda, Mary’nin inanılmaz şifrelenmiş mektupları düşüşünü engelleyemedi. İskoç kraliçesinin mahpusta tutulduğu 19 yıl boyunca Elizabeth’i tahttan indirmeye ve yerine Mary’yi getirmeye yönelik birçok başarısız komplo ortaya çıktı. Lakin bilhassa biri – Babington Komplosu – Kraliçe’ye suikast düzenlemeye kadar gidince Amry’nin de sonu gelmiş oldu.

Mary, işbirlikçilerine yazdığı mektupları şifreli olarak yazmasına karşın, Walsingham’ın casusları bir noktada onun şifreleme sistemini kırmıştı. Mary, I. Elizabeth’in öldürülmesini imzalayan mektubu yazdıktan sonra yedi aydan kısa bir müddet sonra, Northamptonshire’daki Fotheringhay Kalesi’nde vatana ihanet cürmünden idam edildi.

Hayatını çevreleyen tartışmalar ve dram sayesinde Mary, birçok kişinin gözünde trajik bir romantik bayan kahraman haline geldi ve yeni mektup hazinesiyle, araştırmacılar Mary’nin sıkıntılı ömrünü daha fazla ortaya çıkarmayı umuyorlar.