Vodafone zelzelede aksayan irtibat için ne dedi?

Vodafone Türkiye CEO’su Engin Aksoy Türkiye’de 10 ili etkileyen sarsıntı felaketi sonrası operatörlerin faal çalışmaması konusunda açıklamalarda bulundu.

Bloomberg HT’nin sorularını cevaplayan Aksoy, baz istasyonlarının binalar üzerinde olmasının gerektiğini ayrıyeten bölgedeki elektrik kesintisinin de baz istasyonlarının çalışmasını engellediğini, kesintilerde kullanılan jeneratörlerin dayanma müddetinin 4 saat olduğunu belirtti.

Aksoy’un konuşmasında öne çıkanlar şöyle;

Yüzyılın en büyük trajedisini yaşıyoruz. Biz de 27 çalışma arkadaşımızı kaybettik onlara da rahmet diliyorum. Ulus olarak sahiden de çok büyük acı içindeyiz. Bu türlü bir durumda irtibat çok kritik. Neler yaşandığını ben sizlerle paylaşmak istiyorum…

Tüm operatörler olarak bölgede 8 bin 900 istasyonumuz var. Vodafone olarak 3 bin 50 baz istasyonumuz var. Baz istasyonları kule ve bina üstü olmak üzere iki tiptir; kule baz istasyonları genelde yol kenarlarında yahut yüksek zirvelerde gördüğümüz nüfus ağır olmayan alanlarda kullanılan kule istasyonlarıdır. Bu istasyonların hiçbirisi yıkılmadı. Bizim bölgedeki istasyonlarımızın yarısı kule istasyondur. Bina üstünde olan baz istasyonlarımızın değerli bir kısmı yıkıldı yahut hasar gördü.

“Bina üzerindeki istasyonlar ya yıkıldı ya da hasar gördü”

Peki “Neden bina üzerine yapıyoruz?” sorusu çok geliyor, GSM teknolojileri gereği baz istasyonları binaların üzerinde bir örümcek ağı üzere bir arı peteği üzere birbirlerini görmek zorunda ve nüfus yoğunluğu alanda kapsama bina üstündeki teknolojilerle ve baz istasyonları ile olabiliyor. Bütün dünyada bu bu türlü Japonya’da da Endonezya’da da Amerika’da da yani zelzele riski yüksek olan ülkelerde de baz istasyonları da binaların üzerinde olmak durumunda.

Bina üzerindeki baz istasyonları ya yıkıldı ya da hasar gördü. Üç vilayette 500’den fazla baz istasyonu ağır hasar gördü yıkıldı yahut kullanılmaz hale geldi birinci sebebi budur. İmar kanunlarına nazaran 5809 no’lu Elektronik Haberleşme Kanuna nazaran ruhsatları alınarak buralara yapılıyor. Binaların yüksek olmadığı yerlerde elektrik direkleri üzere alanlar da baz istasyonları olarak kullanılabiliyor lakin nüfusun çok ağır olduğu yapılaşmanın ağır olduğu yerlerde maalesef GSM teknolojileri gereği dediğim üzere dünyanın her yerinde baz istasyonları binaların üzerinde olmak zorunda.

“Baz istasyonlarındaki jeneratörlerin dayanma müddeti 4 saat”

Baz istasyonlarındaki elektrik kesintisinin aksamalara sebep olduğunun altını çizen Aksoy, “Tüm baz istasyonları elektrikle çalışıyor ve bölgede bu türlü bir afet durumunda elektrik kesintisi oldu. Elektrik kesintilerinde baz istasyonlarında jeneratörlerin devreye sokuyoruz fakat jeneratörlerine dayanma mühleti 4 saat bunun daha üstü yok daha büyük jeneratörler var ancak bunlar baz istasyonları desteklemiyor. Baz istasyonu destekleyen jeneratörler kapasitesi 4 saat ve her 4 saatin sonunda istasyonlarına yakıt desteği yapılması gerekiyor. Bu türlü büyük bölgede bu türlü büyük bir yıkım da lojistik zorluklar da ortaya çıkıyor bölgede 450 tane arkadaşımız birinci günden itibaren alanda çalışıyor hem yakıt desteği yapmak için hem bölgedeki baz istasyonlarına onarmak için” diye konuştu.

“İstasyonların kent içinde bina üzeri olması irtibata ziyan verdi”

Mobilize grupların zelzele sonra bölgeye sevk edildiği bilgisin veren Aksoy, şöyle devam etti:

“Bir kule baz istasyonu 35 kilometrelik alanda kapsam sağlayabiliyor lakin kent içindeki baz istasyonları nüfus yoğunluğu bölgelerde en fazla 1 km gidebiliyor kimi durumlarda 200 metreyi düşüyor münasebetiyle bu baz istasyonları birbirini görebilecek formda kentte binaların üzerinde olunca bağlantı kesintisine sebep oldu. Ek olarak yapılabilecek taşınabilir baz istasyonları var. Zelzele protokolü gereği sarsıntı olduğu andan itibaren bizim altyapı operasyon merkezimiz ayağa kalkıyor. Bölgedeki çalışma arkadaşlarımızın da ziyan görme ihtimali olduğu için bölge takımlar mobilize ediliyor ve istasyonlar bölgeye sevk edildi.

Üç operatör olarak birinci anda 241 tane istasyon bölgeye gönderildi bunların ortak olarak kullanılmaya da başlandı lakin orada da bir zorluk vardı lojistik zorluklar bölgeye ulaşım gerekli noktalara ulaşılması ve elektrik sorunu olduğu elektriğin stabil bir biçimde bulunması yahut jeneratörlerin daima yakıt desteği yapılması gerekiyor.

“Dört şeye gereksinim var: Elektrik, yakıt, kritik işçiye geçiş önceliği ve riskli binaların evvelce bildirilmesi”

Belli protokollere uyularak baz istasyonlarının kurulduğunu belirten Aksoy, “Biz bölüm olarak regüle edilen bir bölümüz. Hem olağan vakitte hem de afet vaktinde bir protokol var ve bu protokole nazaran regüle edilen bir kesim bunun dışında afet programlarına uçtan uca kıymetlendirmek lazım.

Herhangi bir zelzelede bizim dört tane şeye gereksinimimiz var; birincisi elektrik önceliği, ikincisi yakıt önceliği, üçüncüsü kritik çalışanımıza geçiş önceliği, dördüncüsü de riskli binaların evvelden bildirilmesidir.

Türkiye’de afet uyumunu yapan kurumlarda her türlü bilgi var. Olağan buna nazaran imar kanuna nazaran ruhsat aldığımız kamu otoritelerinin verdikleri ruhsat üzerinde faaliyet gösteren Türkiye’de üç operatörle birlikte bizim tüm baz istasyonlarımız 5 binden fazla, bunların hepsi ilgili kurum tarafından ruhsatlandırılan ve imar müsaadesi oturma açık iskan olan yerlerdeki baz istasyonlarıdır.

Türkiye genelinde kendi şirketim için söyleyeyim yüzde 50’si kule yüzde 50’si ise bina baz istasyonudur.”

“Afet durumunda internet tabanlı servisler kullanılmalı”

Afet bilinçlendirmesinin çok kıymetli olduğunu söyleyen Aksoy “Hemen anında internet tabanlı servisleri kullanmaya başlamalıyız. Mesajlaşmalarımızı ve aramalarımızı whatsapp üzere internet tabanlı servisler üzerinden vermemiz gerekiyor. Bu veri tüketimini, baz istasyonlarındaki trafiği azaltıyor, bağlantısı daha mümkün hale getirmiş oluyor. Bunun yanında alışılmış ki gereksinim halinde ve gerektikçe kullanmamız gerekiyor” dedi.

Aksoy “Güneş gücü baz istasyonlarında şu anda da kullanılıyor. Öte yandan baz istasyonlarının, binaların hepsinin üstüne solar güç panelleri kurmak çok mümkün değil. Biz şu anda Türkiye’de tüm gücümüzü yenilenebilir güç kaynaklarından kullanıyoruz; lakin az evvel bahsettiğim şartlarda, yıkım durumunda bu panellerin de kullanımı çok mümkün olmuyor. Mahalle büsbütün çökmüş, mahallenin üzerindeki tüm baz istasyonları çökmüş. O mahalleye uzaktaki bir baz istasyonundan sinyal getirmek çok güç. Orayı mobille çözebiliyoruz ve o bölgelere taşınabilir desteği yapıldı; lakin bu o kadar büyük bir hasarı kapatmak kolay değil” biçiminde konuştu.

“Tüm ülkede şebeke çökme riski doğabilir”

Aksoy operatörler ortasında ortak altyapı kullanımının mümkün olup olmadığına dair soruya “Türkiye’de rastgele bir operatörün müşterisisiniz. Yurt dışına gittiğinizde o operatörden değil tıpkı sim kartınızla yurtdışındaki mutabakatlı operatörden hizmet almaya başlıyorsunuz. Türkiye’de de bu uygulansa, yani A operatörünün olmadığı yerde o çizgi anında B operatörüne geçebilir. Bu teknoloji olarak mümkün. Fakat bu GSM teknolojilerinin çekirdek şebekesini etkileyebilecek bir şey. Buradaki risk tüm ülkede şebekenin çökmesidir. Bir operatörün şayet çekirdek şebekesi ortak altyapı kullanım sırasında kusur verirse domino tesiri ile öbür iki operatörü de çökertmiş oluyor. Benim şahsi görüşüm ve kurum olarak görüşüm bu riskin alınması gerektiği tarafındaydı; lakin farklı görüşlere de bir yandan hak da veriyorum. Bu küçük bir risktir; lakin vardır” biçiminde karşılık verdi.

Aksoy kelamlarına şöyle devam etti:

“Bizim 4 tane gereksinimimiz var: Elektrik önceliği, yakıt önceliği, işçi geçiş önceliği ve varsa riskli bina potföyünün paylaşımı. Mümkün olduğu kadar ortak altyapıların oluşturulması gerekliliği var. Afet anında da birinci andan itibaren 3 operatör ilgili regülatör kurumla bir arada ve ilgili bakan yardımcısının liderliğinde daima çalışıyoruz.

Şu anda çok nüfus ağır bir bölgede gibisi bir yıkım olduğunda baz istasyonları yeniden yıkılacaktır, elektrik tekrar verilemeyecektir. Baz istasyonları binaların üzerinde olmak zorunda. Uygun alanlar olsa daha fazla kule kurulabilir. Öte yandan kule kurmak da kolay olmuyor. Kimse mahallesine kule kurdurmak istemiyor. Mahallî idarelerin de halktan ötürü yansısı var. Bunları da konuşmamız lazım. Bizim bölgede 3 bin 50 tane baz istasyonumuz var. Yarısı kule ve bir tanesi bile yıkılmadı. Elektrik olmayan yerlerde çalışmayanlar oldu; hasar görenler oldu az ölçüde ancak bunlar onarılabildi. Bina üzerinde olunca bu türlü bir kent yapısı olunca ise yapacak bir şey kalmıyor. Muhtemel bir zelzelede bunların tekrar yaşanmaması için elektriğin anında sağlanabilmesi lazım, yakıt önceliğinin anında verilmesi lazım, işçiye geçiş önceliği verilmesi lazım, riskli bina olduğunu bugün biliyorsak şayet bunların paylaşılması lazım ki biz oralara baz istasyonu koymayalım.

Kamuoyunun reaksiyonlarına hürmet duyuyor ve hak veriyorum. Umarım bundan sonra uçtan uca daima bir arada daha düzgün hizmet edebiliriz.”