Uydurma altın olarak da bilinen pirit nasıl anlaşılır? Gerçek altından nasıl ayrılabilir?

Mücevherler yahut kıymetli mineraller ile ilgilenen biriyseniz, uydurma altın olarak da bahsedilen bir maddeyi duymuş olabilirsiniz. Altın pahalı bir metal olmasına karşın, aslında pirit minerali olan bu uydurma altın neredeyse hiçbir kıymete sahip değildir.

Pirit, toprakta ve birikintilerde küçük kristaller halinde bulunabilen yaygın bir kristal demir sülfür mineralidir. Bu mineral, sülfit ve demir ortasındaki bir tepkiyle oluşur ve altın, gümüş, krom ve hatta gökkuşağı renklerinde görünebilir.

Piritin altına benzerliği ve çok daha kolay bulunabilmesi, onu daha uygun fiyatlı mücevher ve süs eşyaları için altının yerine geçecek en yeterli seçeneklerden biri yapıyor. Lakin buradaki sorun, piritin altın muadili fiyattan satın alınması yahut satılmasıyla ortaya çıkıyor. Öbür bir deyişle, dolandırıcıların onu gerçek altınmış üzere sattığı durumlara sıklıkla şahit olabiliyoruz.

Sahte altın ve gerçek altın nasıl anlaşılır?

Pirit ve altın ortasındaki farkı anlamak için yapılabilecek kimi testler var. Şayet elinizdeki materyalin yapısal bütünlüğünün bozulması sizin için bir sorun değilse, sertlik, kesilebilirlik, yumuşaklık, iz bırakma testleri üzere yıkıcı testleri kullanabilirsiniz.

Moh testinde, hangi materyallerin hangilerini çizebileceğini gösteren bir ölçeklendirme kullanılır. Bu ölçek içerisinde piritin sertlik puanı 6 ile 6,5 ortasında, altın ise 2,5 puan civarındadır. Örneğin, Moh puanı 3 olan bakır, altını çizebilirken piriti çizmeyecektir.

Malzemenin kesilebilirliği, keskin bir bıçakla kesilebilmesini tabir eder. Pirit bıçakla kesilemezken, küçük altın modülleri kesilebilir.

Yumuşaklık testinde ise gerecin ne kadar kolay büküldüğü denetim edilir. Basınç altında, altın yumuşaktır, bu da kırılmadan bükülmesini ve çökmesini kolaylaştırır. Pirit ise basınç altında ya hiç bükülmez ya da kırılır.

Bir iz bırakma testi (veya çizgi testi) kullanılarak, çizgi plakası olarak da isimlendirilen sırsız porselen bir katman boyunca bir numune kazınır. Plaka üzerinde kalan toz artığın rengi, materyalin “çizgisidir”. Sarı çizgi altını, siyah, yeşil yahut kahverengi çizgi ise piriti gösterir.

Ancak potansiyel olarak kıymetli olan metalinizin hasar almasını istemiyorsanız, biraz daha az katılığa sahip olsalar da yıkıcı olmayan testler kullanılabilir.

İkisi çoğunlukla birebir renkte görünse de, numuneleri karşılaştırırken pirit saf altına nazaran biraz daha pirinç üzere görünecektir. Tabiatta bulunan altına, gümüşle alaşımlanarak ona daha beyaz bir ton kazandırılabilir.

Altın çoklukla keskin kenarların akıntıyla vakit içerisinde düzeldiği su kütlelerinde bulunur. Lakin pirit daha köşeli bir hale sahip olma eğilimindedir. Gerecin biçimi bulunduğu şartlara bağlı olarak büyük ölçüde değişeceğinden, bu test sağlam bir sonuç vermez.

Pirit kristalleri, mineralin yüzeyi boyunca uzanan çizgilere sahipken, altın olmayacaktır.

Doğal etrafa maruz kaldığında, pirit yüzeyinde çarçabuk kararma belirtileri ortaya çıkarken, altın ise elementlere maruz kalmasına bakılmaksızın parlak ve lekesiz kalacaktır.

Bir objenin özgül yükü da ayırıcı bir özellik olabilir. Özgül tartı, yoğunluğunun suyun yoğunluğuna kısmıdır. Piritin özgül yükü 5 civarındayken, altınınki 19.3’tür.

Mıknatıslanma yahut manyetizma da materyalleri ayırmak için kullanılabilir. Altın demir içermez, yani manyetik değildir. Fakat kimi altın alaşımları üzere pirit de manyetiktir.

Son olarak piritin tahminen de en büyük “zararsız” özelliklerinden biri çürük yumurtaya benzeyen kokusu olabilir. Aşındırıcı bir objeyle ovulduğunda, mineralden bu rahatsız edici koku salınırken, altın ise hiç koku vermeyecektir.