Binaları sarsıntıya sağlam hale getiren 3 teknoloji
Kahramanmaraş’ta yaşanan zelzele, gözleri bir defa daha sarsıntıya güçlü yapıların nasıl inşa edileceği konusunda çevirdi. Yapılarda kullanılan ve sarsıntıların tesirini azaltmayı hedefleyen pek çok farklı usul var. Bu yazıda yapılarda alınabilecek zelzele tedbirlerine üç örnek vereceğiz.
1. Amortisörler
Otomobillerde amortisör kullanımını muhtemelen duymuşuzdur. Fakat binaların da amortisörlere sahip olabileceğini bilmiyor olabilirsiniz. Bu amortisörler, arabaların amortisörleriyle büsbütün tıpkı biçimde çalışır. Sismik dalga gücünü, daha sonra hidrolik sıvıya aktarılan ısı gücüne dönüştürerek şok dalgalarının gücünü azaltır. Amortisörlerin şok emici olarak da isimlendirilmesinin sebebi budur. Bina amortisörleri, silikon yağı dolu bir silindirin içinde devasa pistonlara sahiptir. Zelzele anında bina enerjiyi alıp pistonlara aktaracaktır. Pistonlar daha sonra mekanik enerjiyi ısı gücüne dönüştüren yağı itecektir.
2. Gökdelenler Sarkaçları
Bu formül, esasen inşa edilmiş olan gökdelenlerin zelzeleye daha güçlü hale getirilmesi için icat edildi. Yalnızca binanın zirvesindeki sabit bir yapıya çelik halatlarla yüksek kütleli büyük bir top asmayı gerektiren usul, epeyce kolay bir kuralı temel alıyor. Sarsıntı anında bina sallanmaya başladığında top bir sarkaç üzere hareket ediyor. Sarsıntı dalgalarının ataleti ve karşı tesir kuvveti nedeniyle, bu top sarsıntıya aksi tarafta sallanıyor ve bu sayede binayı stabilize etmeye yardımcı oluyor. Bu sarkaçlar, binanın frekansına uyacak formda ayarlanmış olmalarından ötürü tıpkı vakitte ayarlı kütle sönümleyicileri olarak da bilinir.
3. Sismik Görünmezlik Pelerini
Evet, yanlışsız okudunuz. Görünmezlik pelerini, bir sarsıntı sırasında yapıyı kurtarabilir. Sarsıntı, yüzeyde dikey hareket yaratan ve binaları sallayan dalgalar olarak toprağa yayılır. Birtakım mühendisler bu hareketi önlemek için bir binanın temeline perde misyonu gören ve dalgaları görünmez kılan 100 adet plastik halka yerleştirir. Bu teknoloji ismine bakınca düşüneceğiniz karar ileri teknoloji yahut büyülü olmayabilir, fakat son birkaç yıldır yurt dışında birçok inşaat mühendisi tarafından test edildi ve az sayıda yapıda uygulanmış durumda…
