Büyük zelzeleler daima gece mi olur?

Deprem hakkında pek çok farklı söylenti bulunuyor. Eski beşerler Dünya’yı taşıyan ilahlar, öküzler yahut ağaç kolları üzere pek çok farklı şeyi sarsıntılar için sebep olarak düşünmüş olsa da, çağdaş bilim yüzyıllar içerisinde ortaya çıkan pek çok fikir ve iddiayı yanıtlayabiliyor.

California State Üniversitesi de internet sitesinde sarsıntılarla ilgili merak edilen kimi sorulara cevap vermiş. Üniversitenin sitesinde yer verdiği soru ve karşılıklar şöyle:

İddia: Zelzeleler “deprem havası” sırasında meydana gelir

“Depremlerin sıcak ve kuru havalarda meydana geldiğine dair yaygın bir yanılgı, eski Yunanlılara kadar uzanır. Sarsıntılar yerin kilometrelerce altında gerçekleşir ve rastgele bir vakitte, rastgele bir havada meydana gelebilir.

İddia: Büyük zelzeleler gece ve sabahın erken saatlerinde meydana gelir

“Depremlerin hava durumunu umursamamasına misal bir biçimde, vakti da pek umursamazlar. 1940 Imperial Valley sarsıntısı 21:36’da, 1989 Loma Prieta sarsıntısı 17:02’de gerçekleşti. Vakit ve hava efsanelerini devam ettiren şahıslar, ekseriyetle modele uyan zelzeleleri hatırlama ve uymayanları unutma eğilimindedir”

Not:

California State Üniversitesi üstteki yorumu yapıyor. Türkiye’deki büyük zelzelelere baktığımızda da kimilerinin gece kimilerinin gün içinde yaşandığını görüyoruz.

• Türkiye’deki son sarsıntılara baktığımızda Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesindeki 7.7 büyüklüğündeki sarsıntı 04.17’de, Elbistan ilçesinde 7,6 büyüklüğündeki zelzele ise saat 13.24’te meydana geldi.

• 23 Ekim 2011’de 7.2 büyüklüğündeki Van zelzelesi saat 13.41’de yaşandı.

• 17 Ağustos 1999’daki 7.4 büyüklüğündeki Gölcük Sarsıntısı ise saat 03.02’de meydana geldi.

• Düzce’de 12 Kasım 1999’da 7,2 büyüklüğündeki sarsıntının saati ise 18.57 idi.

İddia: Yer yarılabilir ve insanları yutabilir

Bu manzarayı kitaplarda, sinemalarda ve TV dizilerinde muhtemelen görmüşsünüzdür. Lakin gerçek bundan biraz daha farklıdır. Şayet bir fay çizgisi açılsaydı, rastgele bir sürtünme oluşmazdı. Sürtünme oluşmadığı için de zelzele gerçekleşmezdi. Fakat sarsıntılar, insanların, otomobillerin ve benzerlerinin içine düşebileceği açık çatlakları da içeren çökmelere ve öteki taban deformasyonlarına neden olabilir. Ama bu açıklıklar bir insanı yutacak kadar derin olamaz.

İddia: Sarsıntı anında en inançlı yer kapı altıdır

“Eğer donatısız bir kerpiç meskende yaşıyorsanız bu doğrudur. Çağdaş bir yapıda kapı, binanın geri kalanından daha güçlü değildir. Hatta kapının çılgınca sallanması yahut kapıdan geçmeye çalışan beşerler üzere başka sebeplerden ötürü bir kapı eşiğinde dururken yaralanma olasılığınız daha yüksektir. Şayet kapalı bir alandaysanız, bir masanın yahut sıranın altına girmek daha hakikat bir seçenek olacaktır”

İddia: Küçük sarsıntılar büyük zelzelelerin olmasını engeller

“Depremlerin büyüklüğünü gösteren her büyüklük düzeyi, yaklaşık 30 kat daha fazla gücün ortaya çıktığını temsil eder. 4 büyüklüğünde bir zelzelenin açığa çıkardığı güce eşit olması için 30 tane 3 büyüklüğünde, 5 büyüklüğünde bir zelzelenin açığa çıkardığı güce eşit olması için 900 tane 3 büyüklüğünde ve tek bir 9 büyüklüğünde sarsıntının açığa çıkardığı güce eşit olması için 729 milyar tane 3 büyüklüğünde zelzele gerekir. Bu yüzden, küçük bir sarsıntı fay çizgisi üzerindeki gerilimi süreksiz olarak hafifletebilse de, büyük bir sarsıntının gerçekleşmesini engellemez”

İddia: Zelzeleler daha sık hale geliyor

“Araştırmalar, büyüklüğü 7.0 yahut daha büyük olan zelzelelerin yüzyıl boyunca hayli sabit kaldığını ve hatta son yıllarda azaldığını gösteriyor. Fakat, daha evvelki yıllarda tespit edilemeyen birçok sarsıntının yerini tespit edebilen daha fazla sayıda sismolojik merkez ve araç olduğundan ötürü, güya daha fazla sarsıntı gerçekleşiyor üzere görünebilir”

İddia: Sarsıntı sırasında yapabileceğimiz hiçbir şey yok

“Depremlerin gerçekleşmesini engelleyemeyeceğimiz yanlışsız. Lakin bu hiçbir şey yapamayacağımız manasına gelmiyor. Sarsıntı muhtemelliğine karşı hazır olmak için yapabileceğimiz pek çok farklı şey bulunuyor. Bir sarsıntı çantası (yiyecek, su, el feneri vb.) hazırlayabilir, konutta ailenizle ve iş yerinizde “eğil, kapan ve tutun” tatbikatları yapabilir ve bir sarsıntı planı (Örneğin bir zelzele olduğunda bir arada değilseniz aile üyelerinizle nerede buluşacağınızı belirlemek) geliştirebilirsiniz”