Ebeveyn olma yaşı, tarih boyunca nasıl değişti? Sonuçlar epeyce şaşırtıcı!
Özellikle endüstrileşmiş dünyada görülen ebeveyn yaşındaki keskin artış, geçtiğimiz yüzyılın en göze çarpan demografik değişikliklerinden biri oldu ve insanların ortalama hayat mühletinin büyük ölçüde uzamasını yansıtıyor. Yeniden de, yeni delillere nazaran bu değişim, insanların sandığı kadar eşsiz olmayabilir.
Görünene nazaran Buzul Çağı boyunca, ebeveynler (özellikle de babalar), tarım çağının birçoklarına nazaran çok daha yaşlıydı.
Fosiller, bir anne doğum sırasında ölmediği sürece ebeveyn yaşını ortaya çıkarmaz. Bu yüzden bahis, antropologların tarih öncesi hakkında yalnızca iddiada bulunabilecekleri bir mevzu üzere görünüyordu.
Ancak Indiana Üniversitesi’nden Profesör Matthew Hahn, Science Advances’te atalarımızın anne babalarının gebelik anındaki yaşlarının DNA’mızda kodlandığını duyurmasıyla bu durum değişti. Her çocuğun DNA’sında 25 ila 75 yeni (de novo) mutasyon bulunuyor ve birçoğu atalarında daha evvel ortaya çıkmış durumda. Birçok zararsız yahut en azından çok az ziyan veriyor. Lakin nereden geldiğimize dair bir kayıt sağlıyor. Hahn ve ortak müellifler, ebeveynler yaşlandıkça mutasyon çeşitlerinin değiştiğini belirtiyor.
Hahn yaptığı açıklamada, “Modern beşerler üzerindeki araştırmamız sayesinde, insanların çocuklarına bıraktıkları DNA mutasyon tiplerinden çocuk sahibi olma yaşını varsayım edebileceğimizi fark ettik” diyor ve devam ediyor: “Daha sonra atalarımızın hangi yaşta ürediğini belirlemek için bu modeli insan cetlerimize uyguladık.”
Başyazar Dr. Richard Wang, “Geçmişten gelen bu mutasyonlar her kuşakta birikiyor ve bugün insanlarda var oluyor” diyor. Muharrirler, hangi mutasyonların binlerce kuşak evvel hangi ebeveynden geldiğini takip etmeyi de başardıklarını söylüyorlar.
Hahn, Wang ve ortak müellifler, çeşidimizin var olduğu mühlet boyunca ortalama olarak 26,9 yaşında hamile kaldığını keşfetti. Baba için 30,7 yaş ve anne için 23,2 yaş ortalama gözüküyor. Natürel ki yayınladıkları tabloda çok daha geniş bir dağılım ve varyasyon gözüküyor.
Sonuçlar, ortalama olarak babaların çabucak her vakit annelerden daha yaşlı olduğunu, lakin ortadaki farkın boyutunun periyotlar ortasında hayli kıymetli ölçüde değiştiğini doğruluyor. Son zamanlardaki değişimi açıklamak göreli olarak daha kolay.
Ama insanların 40’lı yahut 50’li yaşlarında artık ender hale gelen hastalıklardan ölmesi beklendiğinde, erken yaşta çocuk sahibi olmak için güçlü bir teşvik kelam konusu. Hayat beklentisinin artması, bir çocuk sahibi olmak için beklemeyi daha az riskli hale getiriyor, tesirli doğum denetimi beklemeyi kolaylaştırıyor ve bayanlar için artan eğitim fırsatları da beklemeyi finansal açıdan avantajlı hale getiriyor.
Ancak, tarımın yayılmasına eşlik eden daha erken ebeveynliğe geçişin yahut Son Buzul Maksimumundan evvel, yaklaşık 38.000 yıl evvel babalık yaşlarında görülen ani artışın nedenleri o kadar net değil. Şaşırtan bir halde, nispeten yakın vakte kadar, Asya ve Avrupa popülasyonları için kuşak mühletleri, Afrika’daki benzerlerine nazaran altı yıldan daha kısaydı. Daha büyük örnekler, bölgeye nazaran daha detaylı dökümler sağlayabilir.
DNA dizilerindeki mutasyonlar daha evvel ebeveyn yaşlarını varsayım etmek için kullanılmış olsa da, kullanılan prosedürler sadece binlerce jenerasyonun ortalamasının alınmasına imkan tanıyordu ve ebeveyn cinsiyetine nazaran ayrım yapmıyordu. Hahn ve Wang, ne vakit ortaya çıktıklarını iddia etmek için 1.000 Genom Projesi tarafından tanımlanan 25 milyon de novo mutasyonun dağılımını kullanan usullerinin çok daha kesin olduğunu argüman ediyor.
