2022’de vergi gelirleri yüzde 103 arttı
2022 yılında makro ihtiyati önlemler kapsamında enflasyonu frenlemeyi ve bütçe istikrarlarını müdafaayı hedefleyen vergi düzenlemeleri dikkat çekti.
Yıl boyunca öne çıkan vergi kararlarını anlatmadan evvel bu yılın vergide tahsilat peformansına değinelim.
En son açıklanan datalara nazaran birinci 11 ayda toplam vergi geliri 2 trilyon 147 milyar lira gerçekleşirken bu oran geçen yıla nazaran yüzde 103,8’lik artışı tabir ediyor.
Ocak-Kasım devrine nazaran tahsilatı oranı en fazla artan kurumlar vergisi olurken, bu vergide yüzde 185,1 artışla 498,7 milyar liralık tahsilat gerçekleştirildi.
İlk 11 ayda ithalde alınan KDV yüzde 132,9 artışla 522,4 milyar liraya ulaşarak en yüksek tahsilat fiyatına ulaşılan vergi tipi oldu.
Bu yıl Özel Tüketim Vergisi’nde yüzde 98,1 artışla 367,3 milyar lira tahsilata ulaşılırken, ÖTV gelirleri içerisinde matrah değişikliği tesiriyle motorlu taşıtlardan alınan ÖTV 138,3 milyar lirayla 120,7’lik yüksek büyüme oranı yakaladı.
Bu yıl aralık ayına kadar gelir vergisinde ise yüzde 59 artışla 314.5 milyar liralık tahsilat gerçekleşti.
İlk 11 ay itibariyle 15 vergi kaleminden 6’sında tahsilat artışı kasım itibariyle yüzde 84,3 gerçekleşen yıllık tüketici enflasyonunun üzerine çıktı. Kurumlar vergisi, ithalde alınan KDV, Özel Tüketim Vergisi, Kambiyo Vergisi, Dijital Hizmet Vergisi ve Gümrük Vergisinde tahsilat oranları TÜİK tüketici enflasyonunu geride bıraktı.
Peki yıl boyunca öne çıkan kimileri tartışma konusu olan vergi düzenlemeleri neler oldu?
Enflasyon muhasebesinin 2023 sonuna ertelenmesi çok tartışıldı
7 Ocak’ta enflasyon muhasebesi uygulanmasına ait bildiri yayınlandı. Enflasyonun yükselmesi nedeniyle 17 yıl sonra kalıcı olarak vergi mevzuatına konulan amortismana tabi varlıkların yine değerlemeye tabi tutulmasına ait düzenlemenin akabinde yayınlanan bu bildirimle nasıl uygulandığı anlatıldı. Fakat 14 Ocak’ta enflasyon muhasebesinin geriye dönük de uygulanmak üzere 2023 sonuna ertelenmesini öngören düzenleme yapılınca ilerleyen aylarda enflasyonun kalıcı olması üzerine iş dünyasından öz sermayenin eridiğine dair şikayetler sıkça lisana getirildi.
Otomobilde iki kere matrah değişti
2022’nin en çok gündemde vergi düzenlemelerinden biri binek arabalarda matrah değişikliği oldu. Yüksek enflasyon ve kur artışının sonucu olarak artan fiyatlarla arabaların büyük kısmı süratle yüksek vergi dilimine girince birincisi 13 Ocak, ikincisi de 24 Kasım’da olmak üzere iki sefer matrah artışına gidildi.
Son Karara nazaran, yüzde 45 ÖTV oranı için temel alınan matrah eşiği 120 bin liradan 184 bin liraya, yüzde 50 ÖTV oranı için temel alınan matrah eşiği 150 bin liradan 220 bin liraya, yüzde 60 ÖTV oranı için temel alınan matrah eşiği 175 bin liradan 250 bin liraya, yüzde 70 ÖTV oranı için temel alınan matrah eşiği 200 bin liradan 280 bin liraya çıkarıldı.
Araç ticaret yapanlara 30 milyon lira şartı
21 Ekim’de otomotivde sık fiyat artışlarının ticari rant alanı haline gelmesini engellemek hedefiyle motorlu araç ticareti yapan mükelleflerin faaliyetlerini yerine getirirken sebep olabilecekleri vergisel kayıpları karşılamak emeliyle 30 milyon TL teminat yükümlülüğü getirildi. Bu yükümlülüğe uymayanlara özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Kira artışına yüzde yüzde 25 sınırı
Ocak ayından sonra giderek hızlanan kira artışları üzerine 11 Haziran’da konut kiralarında, kira artış oranının en fazla %25 olmasını düzenleyen 7409 Sayılı “Avukatlık Kanunu ile Türk Borçlar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” yayımlandı. Sınırlama Haziran 2023 sonuna kadar geçerli olacak.
İlk kademeli vergi uygulanan varlık barışı
6’ncı Varlık Barışı düzenlemesi 1 Temmuz’da maddeleşti. 30 Haziran’da müracaat mühleti sona eren 5’nci Varlık Barışı sıfır vergi ile uygulanırken 31 Mart 2023’e kadar yapılabilecek yeni varlık barışı düzenlemesinde, yurt dışı müracaatlarda yüzde 1-3 ortasında kademeli vergi kesilecek. Yurt içinde ise vergi yüzde 3 olacak.
Ücrette gelir vergi matrahları tekrar değerlemeye yakın oranda yükseltildi
Ücret gelirlerinin vergilendirilmesi de 2022’de gündeme gelen başlıklardan biri oldu. 27 Ekim’de fiyat gelirlerinin vergilendirilmesine yönelik bildiride düzenleme yapıldı. Buna nazaran, hizmet erbabının tıpkı takvim yılı içinde patron değişikliği yaptığı durumlarda, talep etmesi ve patronun de kabul etmesi halinde, yeni patronun eski işverendeki gelir vergisi matrahını dikkate alarak kümülatif matrah üzerinden tevkifat yapılabilmesine imkan tanındı.
Ücretlerin vergilendirilmesi yüksek vergi dilimine bu yıl daha erken girilmesi nedeniyle gelir kaybı yaşanması üzerine sıkça gündeme geldi. Fiyat gelirlerine ait vergi matrahı düzenlemesi beklenirken, 2023 için yüzde 122,9’luk yine değerleme oranı yüzde 4-5 altında olmak üzere fiyatta matrah limitlerine yansıtıldı.
30 Aralık’ta yapılan açıklamayla gelir vergisi tarifesinin birinci dilimi 32 bin liradan 70 bin liraya, ikinci dilimi 70 bin liradan 150 bin liraya, üçüncü dilim 250 bin liradan 550 bin liraya, dördüncü dilimi ise 880 bin liradan 1,9 milyon liraya yükseltildi.
Sosyal içerik üretenlere vergi sonu 880 bin lira
Kamuoyunda “YouTuber vergilemesi” olarak isimlendirilen toplumsal içerik üreticiliğiyle taşınabilir aygıtlar için uygulama geliştiriciliğinden elde edilen çıkarların istisna edilmesi uygulamasının asılları 12 Ocak’taki düzenlemeyle belirlendi. Buna nazaran, banka hesabına yatırılan stopaj öncesi meblağ 2022’de 880 bin lirayı aşmadığı sürece gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek.
İstanbul Finans Merkezi teşvik ve istisnaları yayımlandı
İstanbul Finans Merkezi Kanunu 28 Haziran’da Resmi Gazete’de yayınlandı. Kanunla, İstanbul Finans Merkezi alanını, İstanbul Finans Merkezinin yönetilmesi ve işletilmesine dair kararlar, İstanbul Finans Merkezinde gerçekleştirilen faaliyetler ve bu faaliyetlere dair teşvik, indirim, istisna ve muafiyetler düzenlendi.
